mustahkamlash. 4. Uyga topshiriq berish. 5. Darsni yakunlash.
tasavvur etish uchun bo`lajak dars jarayonini loyihalashtirib olish kerak. Bunda
39
Bunday texnologik xaritani tuzish oson emas, chunki buning uchun
o`qituvchi pedagogika, psixologiya, xususiy metodika, pedagogik va axborot
texnologiyalaridan xabardor bo`lishi, shuningdek, juda ko`p metodlarni bilishi
kerak bo`ladi. Har-bir darsni rang-barang, qiziqarli bo`lishi avvaldan puxta o`ylab
tuzilgan darsning loyihalashtirilgan texnologik xaritasiga bog`liq. Darsning
texnologik xaritasini qay ko`rinishda yoki shaklda tuzish, bu o`qituvchining
tajribasi, qo`ygan maqsadi va ixtiyoriga bog`liq. Texnologik xarita qanday tuzilgan
bo`lmasin, unda dars jarayoni yaxlit holda aks etgan bo`lishi xamda aniq
belgilangan maqsad, vazifa va kafolatlangan natija, dars jarayonini tashkil
etishning texnologiyasi to`liq o`z ifodasini topgan bo`lishi kerak. Texnologik
xaritaning tuzilishi o`qituvchini darsni kengaytirilgan konspektini yozishdan xalos
etadi, chunki bunday xaritada dars jarayonining barcha qirralari o`z aksini topadi.
Muayyan o`quv mashg`uloti jarayonining loyixasini ishlab chiqish quyidagi
bosqichlardan iborat:
1-bosqich. Ta`lim jarayonini loyixalashning dastlabki bosqichi o`quv
predmetining mundarijasidan joy olgan mavzu yoki faoliyat mazmuniga doir
manbaalarni o`rganish, chunonchi, materiallarni yig`ish va ularning g`oyasi bilan
tanishib chiqish, ularda ilgari surilgan g`oyalarni umumlashtirish, turkumlashtirish
hamda yaxlitlashdan iborat.
2-bosqich. Ikkinchi bosqich o`quv predmetining mavzusi yuzasidan yagona,
umumiy maqsadni aniq belgilash, umumiy maqsad doirasida kichik bo`limlar
bo`yicha hal etuvchi xususiy maqsadlarni ham belgilash, ta`lim maqsadiga erishish
yo`lida ijobiy hal etib borilishi lozim bo`lgan vazifalarni ishlab chiqishga
yo`naltiriladi.
3-bosqich. Ta`lim jarayonini loyihalashtirishning uchinchi bosqichi ta`lim
maqsadi va vazifalariga tayanilgan holda o`quv jarayonini mazmunini ishlab
chiqishdan iborat. Uchinchi bosqich samarasi o`qituvchilar tomonidan ma`lum
tushunchalarning o`zlashtirilishi, ko`nikma va malakalarning shakllanishini
ta`minlovchi shartlarning ishlab chiqilganligida namoyon bo`ladi.
40
4-bosqich. Ta`lim jarayonini loyihalashtirishning eng muhim bosqichi
sanalgan to`rtinchi bosqichda mashg`ulotning shakli, metod va vositalarini tanlash
kabi harakatlar amalga oshiriladi. Mazkur bosqichning muhimligi shundaki, aynan
mashg`ulot shakli, metod va vositalari ta`lim jarayonining muvaffaqiyati
ta`minlanishiga olib keladi. Ular yordami bilangina o`quv predmetining mavzusi
borasidagi nazariy bilimlar o`quvchilarga uzatiladi, o`quvchilar tomonidan esa
ushbu bilimlar qabul qilinib olinadi. Muayyan mashg`ulot uchun eng maqbul deb
topilgan shakl, metod va vositalarning belgilanishi ta`lim jarayonining qariyib 90
% lik muvaffaqiyatini ta`minlaydi.
5-bosqich. Ushbu bosqichda o`quvchilar tomonidan bilim, ko`nikma va
malakalarning o`zlashtirilishi uchun yetarli deya belgilangan vaqt hajmi, ya`ni
muayyan mavzu yuzasidan ma`lum tushuncha, ko`nikma va malakalarning
o`quvchilar tomonidan qancha vaqt oralig`ida o`zlashtirilishi mumkinligi
aniqlanadi.
6-bosqich. Oltinchi bosqichda mashqlar tizimi ishlab chiqiladi. Bosqich
natijasi sifatida ishlab chiqilgan mashqLar tizimining samaradorligiga alohida
ahamiyat berish talabi mazkur bosqichning asosiy sharti hisoblanadi.
7-bosqich. Ta`lim jarayonini loyihalashtirishning yettinchi bosqichida
o`quvchilarning umumiy faoliyatlarini nazorat qili shva test tizimini ishlab chiqish
kabi vazifalar amalga oshiriladi.
8-bosqich. Ta`lim jarayonini loyihalashtirishning so`nggi bosqichi yaratilgan
loyihaning ta`lim jarayoniga tadbiq etilishi, ta`lim jarayoning yakuniy darajasini
o`rganish bilan nihoyalanadi.
Mazkur bosqichda ta`lim jarayoning umumiy ahvoli, erishilgan yutuq hamda
yo`l qo`yilgan kamchiliklar, ularning yuzaga kelish sabablari tahlil etiladi,
navbatdagi mashg`ulotlar jarayonida sodir bo`lgan kamchiliklarning oldini olishga
qaratilgan chora tadbirlar belgilanadi.
