Botanik va biologik xususiyatlar

Soya dukkakdoshlar (Fabaseae) oilasiga Glycena hispida maxsim – turiga mansub bir yillik o’tsimon o’simlik. Poyasi tik o’suvchan, baquvvat va sershox, poyasining uzunligi 80-150 sm gacha, xashaki navlariniki 2 metrgacha yetadi. Ildizi o’k ildiz yaxshi rivojlangan, tuproqqa 1,5-2 metrgacha kirib boradi, lekin ildizini asosi tuproqning xaydalma qatlamida rivojlanadi. O’simlik unib chiqqandan 10-12 kun o’tgach asosiy ildizida dastlabka tuganak bakteriyalar paydo bo’la boshlaydi. (ekin ekilgan tuproqlarda maxalliy tuganak bakteriyalari bo’lsa). Barglari murakkab uch qo’shaloq. Soya pishib yetilganda barglari sargayib to’kila boshlaydi. Guli mayda oq yoki binafsha rangda barg kultig’ida shingil bo’lib (3-5 tadan gul) birikadi. Soya ko’proq o’zidan changlanadi, dukaklari turli shakl va rangda, unda 1 tadan 4 tagacha don bo’ladi. Soyaning poya, barg, dukkaklari dag’al, qalin tuklar bilan qoplangan. Kuzatishlar shuni ko’rsatadiki agarda poyada tuklar siyrak bo’lsa, kasallik va zararkunandalarga nisbatan chidamsiz bo’ladi. Demak tuklar o’simlik uchun himoya vazifasini ham bajaradi[16].