Фойданилган адабиётлар рўйҳати
1.
Мандельброт Б.Б. Фрактальная геометрия природы / Мандельброт Б.Б. – М.:
Институт компьютерных исследований, 2010. – 676 с.
2.
S. S. Kumar, R. S. Moni, ”Diagnosis of Liver Tumor from CT Images Using Fast Discrete
Curvelet Transform”, Computer Aided Soft Computing Techniques for Imaging and Biomedical
Applications, IJCA, CASCT, 2010
3.
I. Faye, , B. B. Samir, M. M. Eltoukhy, ”Digital Mammograms Classification Using a Wavelet
Based Feature Extraction Method”. Proc. Of the Second International Conference on Computer and
Electrical Engineering, pp. 318–322, 2009
4.
Zaynidinov H.N., Anarova Sh.A., Jabbarov J.S. Determination of Dimensions of Complex
Geometric Objects with Fractal Structure. // 13th International Conference on Intelligent Human
Computer Interaction 21-22 December-2021. 437-447 p.
5.
Zaynidinov H.N., Anarova Sh.A., Jabbarov J.S. Fractal dimension and prospects of its
application. // Problems of computational and applied mathematics No. 3(33) 2021. 106-115 p.
6.
Zaynidinov H.N., Anarova Sh.A., Jabbarov J.S. Determination of Dimensions of Complex
Geometric Objects with Fractal Structure. // 13th International Conference on Intelligent Human
Computer Interaction 21-22 December-2021. 437-447 p.
СИГНАЛЛАР ВА ТАСВИРЛАРНИ РАҚАМЛИ ИШЛАШДА БЎЛАК-БАЗИС
УСУЛЛАР
Х.Н.Зайниддинов
Мухаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети
Namangan Institute of Engineering and Technology
nammti.uz
10.25.2023
Pg.475
Аннотация. Мазкур мақолада сигналлар ва тасвирларларга рақамли ишлов беришда
бўлак-базис усуллари, биомедицина сигналларини қайд қилиш ҳамда рақамли ишлов бериш
усуллари,
сейсмология
соҳасида
бир
ўлчовли
сейсмик
сигналларини рақамли ишлов бериш имкониятлари ва бугунги кундаги аҳамияти ёритиб
берилган.
Калит сўзлар: махсус базис функциялар, сплайн функциялар, вейвлетлар, сплайн-
вейвлетлар ва фракталлар.
Бугунги кунда сигналларга рақамли ишлов бериш
– бу ҳам аппарат,
ҳам дастурий таъминотни ўз ичига олган ахборот технологияларининг жадал
ривожланаётган соҳаси ҳисобланади. Сигналларга рақамли ишлов бериш масалаларини
ечишда тажрибадан олинган маълумотлар ҳажми жуда катта бўлган ҳолларда улар кичикроқ
бўлакларга бўлиб олинади ва ҳар бир бўлак учун бўлак-базис (полиномиал) функциялар
қурилади. Бундай усуллар бўлакполиномиал усуллар деб аталади. Бўлак-базис усуллар
одатда махсус базис функциялар, сплайн функциялар, вейвлетлар, сплайн-вейвлетлар ва
фракталлар асосида яратилади.
Сплайн-функциялар асосдаги бўлак-базис усуллар берилган сигналга энг яқин келувчи
ва коэффициентларини ҳисоблашда тенгламалар тизими ечишни талаб қилмайдиган усулдир.
Бунда катта хажмда маълумотларга ёки сигналларга ишлов беришда жуда қўл келади. Амалий
масалаларни ечишда одатда 0-1-2-3 даражали сплайнлар ишлатилади. Математик нуқтаи
назардан кубик сплайн барча функциялар ичида минимал эгрилик ҳусусиятига эга бўлиб,
берилган
нуқталарни
интерполяциялайдиган ва иккинчи ҳосилага эга бўлади. Кубик сплайнлар орқали
интерполяция қилишда уч диагоналли чизиқли тенгламалар системасидан фойдаланиб
ечилади. Кубик В-сплайнлар қуйидагича ифодаланади.
Кубик В-сплайнларни графиги куйидаги 1-расмда келтирилган.
|