Namangan Institute of Engineering and Technology
nammti.uz
10.25.2023
Pg.60
qatlamini hosil qilish qismi; IV qattiq zarrachalarning kamerada bo'lish vaqtini boshqarish
plastinalari [3].
Ko’mir dastlab birinchi kameraga uzatiladi. Birinchi kameraning II qismida mikrofontan
ko’rinishidagi qaynash qatlami (gaz va qattiq zarrachalar aralashmasi) hosil qilinadi. Fontan
qatlamida zichligi (ρ) nisbatan yuqori bo’lgan zarrachalar, yuqori qismida zichligi nisbatan past
bo’lgan zarrachalar xaotik harakatda bo’ladi. Zichligi nisbatan o’ta og’ir bo’lgan zarrachalar
(oltingugurt kolchedani, tosh, qum, va h.z) maxsus moslama I orqali qurilmadan chiqarib yuboriladi.
Zichligi nisbatan past qiymatga ega bo’lgan zarrachalar qurilmaning III qismida mavhum qaynash
holatida bo’ladi. Ko’mir xom- ashyosining to’xtovsiz keltirilishi mavhum qaynash qatlamida
harakatlanuvchi oqim hosil qiladi. Ushbu oqim navbatdagi 2- seksiyaga o’tadi. 2- va undan keyingi
seksiyalarda pastdan keltirilayotgan gaz oqimi yordamida quritiladi va yonishga tayyor holatida
ko’mir bunkeriga yetkazilib beriladi [2].
Ilmiy izlanishlar natijalari ko'mir tadqiqot qurilmasidan o'tganidan so'ng, yoqilg'ining namligi
15-20 % ga, kulliligi 18-23 % ga tushirilishi aniqlandi. Shu orqali yonish issiqligi 2200 kkal/kgdan
4000-4550 kkalga ortti.
Ortgan quyi yonish issiqligini hosil qilishda havo yoki tutun gazini haydab berishdagi
yo’qotilishni hisobga olish kerak. Bunda havo harakati uchun energiya sarfi 600 Vt/s ni tashkil etadi,
yoki bu qiymat 516 kkalga teng.
Tadqiqot qurilmasida olib borilgan ishlar yordamida iqtisodiy samaraning ortishi quyidagi
ketma-ketlik orqali ifoda qilindi:
1.
Qurilmada ishlov berilgan ko’mirning kaloriyasi dastlabki ko’rsatgichga nisbatan
solishtirish orqali quyidagi tenglama hosil qilindi:
Q
2
= Q
1
+ Q
y
+ Q
q
;
Bunda Q
2
- ko’mirga ishlov berilgansan keyingi yonish issiqligi; Q
1
-ko’mirning dastlabki quyi
yonish issiqligi; Q
y
- havo yoki tutun gazini haydash jarayonidagi yo’qotilish; Q
q
- ortiqcha ishlab
chiqarilgan issiqlik miqdori.
Bundan ortiqcha hosil qilingan issiqlik miqdorini aniqlaymiz:
Q
q
q
= Q
um
- (Q
q
+ Q
y
1
+ Q
y
2
) = 4000 kkal/kg - (2200 + 516) kkal/kg = 1284 kkal/kg.
2.
Hisob-kitob ishlari kichik quvvatli qozonxonalar uchun olib borildi bunda uning
yoqilg’i sarfi B = 100 kg/soat bo’lsa, ortiqcha hosil qilingan energiya miqdori quyidagi qiymatga teng
bo’ladi:
𝐸 = 𝑄
𝑞
𝑞
∙ 𝐵 = 1284 𝑘𝑘𝑎𝑙/𝑘𝑔 ∙ 100 𝑘𝑔/𝑠𝑜𝑎𝑡 = 128400 𝑘𝑘𝑎𝑙/𝑠𝑜𝑎𝑡
3.
Bir sutkada hosil qilingan ortiqcha energiya miqdori quydagi miqdorga teng bo’ladi:
𝐸
𝑘𝑢𝑛
= 𝐸 ∙ 24 𝑠𝑜𝑎𝑡 = 128400 𝑘𝑘𝑎𝑙/𝑠𝑜𝑎𝑡 ∙ 24 𝑠𝑜𝑎𝑡 = 3 081 600 𝑘𝑘𝑎𝑙
4.
Quritilgan va qattiq minerallardan ajralgan ko’mirning kunlik hosil qilingan energiya
miqdorini bilgan holda bir yilda qancha qo'shimcha energiya ishlab chiqarish mumkinligi aniqlandi:
𝐸
𝑦𝑖𝑙
= 𝐸
𝑘𝑢𝑛
∙ 365 = 3 081 600 𝑘𝑘𝑎𝑙 ∙ 365 = 1 124 784 000 𝑘𝑘𝑎𝑙
5.
Yillik qo’shimcha hosil qilingan energiya:
𝐸
𝑦𝑖𝑙
= 1 124 784 000 kkal ∗ 0,001162 = 1 307 000 kVt ∗ soat
.
6.
IESda yoqiladigan past kaloriyali Angren qo'ng'ir ko'mirini quritish va qattiq
minerallardan ajratish orqali yoqishga tayyorlash bo'yicha ishlab chiqilgan qurilmani amalga
oshirishning yakuniy yillik iqtisodiy samaradorligi pul ko'rinishida quyidagicha ifodalanadi:
𝑃
𝑦𝑖𝑙
=
𝐸
𝑦𝑖𝑙
∙ 𝑆
𝑡
=
1
307
000 (kVt ∗ soat) ∗ 295
𝑠𝑢𝑚
(𝑘𝑉𝑡∗𝑠𝑜𝑎𝑡)
== 385 565 000 so′m/𝑦𝑖𝑙
