Navoiy davlat konchilik instituti ashurova n. B. Atamuradov sh

57 
3.2 -chizma. Korxona asosiy fondlarini baholashning turlari 
Iqtisodiyotning 
globallashuvi 
hamda 
hisob 
va 
hisobotlarning 
mukammallashuvi, jumladan, milliy hisob standartlarining jahon standartlari 
talablari darajasiga keltirilishi tufayli, garchi asosiy vositalar, asosiy fondlarning pul 
ko’rinishidagi ifodasi sifatida avvaldan qo’llanib kelgan bo’lsada, hayotimizga 
“asosiy kapital”, “asosiy vositalar” kabi atamalar endilikda keng ravishda kirib 
kelmoqda. 
Hozirigi kunda amaliyotda asosiy vositalarning korxona balansi va 
hisobotlarida aks ettiriluvchi (ya’ni, boshlang’ich, belgilangan tartibda o’tkaziluvchi 
qayta baholashdan keyin esa tiklanish), hisobga olish qiymati balans qiymati deb 
ataladi. Bundan asosiy vositalarning qoldiq qiymatini asosiy vositalarning balans 
qiymatidan eskirish summasini ayirib tashlash yordamida topish mumkinligi 
anglashaladi. 
Qabul qilingan baholash usuli va korxona balansida aks ettiriluvchi 
buxgalteriya hisoboti ma’lumotlari asosida, korxona asosiy ishlab chiqarish 
fondlarining o’rtacha yillik qiymati (Fo’r) belgilanib, u quyidagi formula asosida 
aniqlanadi:
12
2
1
Т
Ф
Т
F
F
F
v
p
n
r
o'



Bu yerda: 
Fn – asosiy ishlab chiqarish fondlarining yil boshidagi qiymati; 
 
 
Tiklanish
qiymati 
To‘liq 
Eskirishni 
hisobga olgan 
holda 
01.01.2018 yilga holati 
3,0 mln so‘m 
Eskirish 5 yilda 50%га 
3,0-1,5=1,5 mln so‘m 

58 
Fp – yil davomida kelib tushgan (foydalanishga topshirilgan) asosiy ishlab 
chiqarish fondlari qiymati; 
Fv – yil davomida ishlab chiqarishdan chiqarilgan (yo’q qilingan) asosiy 
fondlar qiymati; 
Т1- foydalanishga topshiriluvchi asosiy ishlab chiqarish fondlari amalda 
bo’luvchi o’rtacha muddati (oylarda), qabul qilingandan keyingi oydan boshlab; 
Т2 – ishlab chiqarishdan chiqarilgan (yo’q qilingan) asosiy ishlab chiqarish 
fondlari foydalanilmaydigan o’rtacha muddat (oylar) chiqarilgan oydan to yil 
oxirigacha). 
Eskirishning jismoniy va ma’naviy ko’rinishlari farqlanadi. 

Download 4,58 Mb.