208
ham ortadi. Oddiy hollarda kvarst donalarining o‘lchami 0,7-0,9
mm ni tashkil
etadi. Bu katalizatorning kamchiligi shundaki kvarst yuzasidan kislotaning
mexanik olib ketilishidadir. Ikkala katalizatorni solishtirma yuzasi (2-4 m
2
/g)
uncha katta emas.
Harorat
Ishlab chiqarish sharoitlarida qo‘llaniladigan harorat (175-245
0
S)
intervalida reakstiya tezligi asosan modda almashinish,
aktivlanish energiyasi
1
30
20
моль
кДж
lar orqali aniqlanadi. Demak haroratni 175
0
S dan 245
0
S gacha
oshishi reakstiya tezligini 3-5 marta ortishiga olib keladi. 130
0
S dan past
haroratda propenning polimerlanishi bormaydi va natijada fosfor kislotali efirlar
hosil bo‘ladi. Haroratning ortishi bilan polimer karbonationlarning buzilishi
ortadi va natijada yuqori qaynovchi polimerlarning
chiqishi kamayadi,
katalizatorning frakstion tarkibi engillashadi.
Haroratning
ortishi
bilan
smolasimon moddalar hosil bo‘lishi ortib, katalizator yuzasini to‘sib qo‘yadi.
Haroratning ortishi katalizotning fosfor bilan ifloslanishini tezlashtiradi. 221-
228
0
C da atmosfera bosimida kislota yuzasida P
2
O
5
ning bug‘lari miqdori
0,009% ni, 250-259
0
S da esa 0,05%ni tashkil etadi. Shu sabablarga ko‘ra
jarayonning haroratini 205-220
0
C dan yuqori bo‘lishi yaxshi emas.
Polimerizastiya reakstiyasinimng o‘zi ekzotermik bo‘lib u erdan ya’ni, reaktsiya
zonasidan issiqlikni chiqarib turish kerak. Shu maqsadda katalizator
qatlamlari
orasiga reaktorga suyuq propan kiritiladi. Undan tashqari reakstiya devoridan
suvni o‘tkazish, ikkinchi usulda harorat yaxshi boshqariladi. Lekin reaktorda
metall sarfi ortadi.
Bosim
Propen va butenlar uchun jarayonning
harorati ularningsh kritik
haroratidan ortiq bo‘lgani uchun ular gaz fazasida bo‘ladi. Dimer va yuqori
polimerlar uchun jarayon harorati ularning kritik haroratlaridan past.
Geksenlarning to‘yingan bug‘ bosimi 225
0
S da 2 MPa bo‘lgani uchun ular ham
gaz fazasida bo‘ladi. Odatda xom ashyo 50% gacha propan va butan saqlaydi,
geksenlar 4 MPa bosimda qisman suyuq fazada bo‘ladi.
Past bosimlarda
209
katalizatorda suyuq faza miqdori uncha katta emas, smolasimon mahsulotlar
katalizator yuzasidan qiyin yuviladi va natijada katalizatorni aktivligi pasayadi.
Bu holatda katalizat rangsiz bo‘ladi. Bosimni ≈6MPa gacha ko‘targanda(15.3-
jadval) polimerlanish mahsulotlari suyuq fazada bo‘ladi va smolasimon
moddalar katalizator yuzasidan katalizotda eriydi. Bu katalizatorni
xizmat qilish
muddatini (2-3 marta) ortishiga olib keladi. Bu holatda katalizot tarkibidagi
smolali mahsulotlarni ajratish uchun ikkilamchi haydashga muhtoj bo‘ladi.
.
