|
Niyazova n. A, Ximmataliyev
|
| bet | 15/78 | | Sana | 16.02.2024 | | Hajmi | 2,91 Mb. | | #157845 |
Bog'liq DZwWQ1RQ5RjXoFIzijQp7faOQzd17hCLJY0v7gEQ Periferik qurilmalar.
Kompyuterning tashqi dunyo bilan o'zaro aloqasi uchun moslamalar shaxsiy kompyuterning periferik qurilmalari deyiladi. Umuman olganda, "periferik qurilmalar" atamasi prosessor va RAM dan tashqari kompyuterning barcha qurilmalarini birlashtiradi.
Periferik qurilmalarni shartli ravishda ikki toifaga bo'lish mumkin: ichki va tashqi. Ichki qurilmalar kompyuter qutisiga o'rnatilgan. Tashqi qurilmalar kirish/chiqish portlariga ulanadi. Har bir ichki qurilmada boshqarish moslamasi mavjud.
Tashqi qurilmalar uchun ushbu funksiya ushbu qurilma ulangan port boshqaruvchisi tomonidan amalga oshiriladi. Ichki va tashqi atrof-muhit o'rtasida boshqa fundamental farqlar yo'q.
Periferik qurilmalar foydalanuvchilarga kompyuter tizimidan qulay foydalanishni ta'minlaydi.
Raqamli va grafik planshet-Raqamli bu ixtisoslashtirilgan tashqi grafik kiritish moslamasidir. Bu kompyuterga ikki o'lchovli (shu jumladan kulrang rangda) yoki uch o'lchovli (3D raqamlashtiruvchi) tasvirlarni kiritishni ta'minlovchi kodlovchi qurilma. Eng oddiy raqamlovchi grafik bu planshet.
Raqamlashtiruvchilarning asosiy murojatlari:
Geografik axborot tizimlari (GIS) bilan ishlash uchun geografik xaritalarni raqamlashtirish;
muhandislik dizayni, prototiplash va teskari muhandislik;
ilmiy vizualizatsiya;
animatsiya va boshqalar.
Raqamli tasvirga ilova qo'yilgan planshetning joylashuvi ko'rsatilgan qatlamdan iborat. Raqamli o'lchagichning ishlash printsipi planshetning bosilgan o'tkazgichlarining ortogonal panjarasidan foydalanib, sensor bilan maxsus markerni joylashuvini ro'yxatdan o'tkazishga asoslangan. Raqamli tekshirgich simni panjara bo'ylab pulslarni yuboradi. Ikkita shunday signalni olgach, nazoratchi ularni kompyuterga uzatiladigan koordinatalarga aylantiradi, bu esa ushbu ma'lumotni monitor ekranidagi nuqta koordinatalariga aylantiradi. Dasturiy- grafik muharrirlari ko'rsatgichni dasturlashtiriladigan tugmachalar bilan maxsus vosita sifatida (cho'tka, qalam, silgi va boshqalar) idrok etadilar. Har xil SAPR tizimlari uchun professional raqamlashtiruvchilar A0 va A+o'lchamlariga ega.
Skanerlar-matn, grafika, tasvirlarni kompyuterga kiritishni avtomatlashtirish uchun xizmat qiluvchi qurilma. Kompyuterga biror mavjud bo`lgan matnni yoki grafik tasvirlarni kiritib, ularni keyinchalik qayta ishlash kerak
28
1.9-rasm
bo`lganda skanerdan foydalaniladi. Agar bunday axborotlarni standart kiritish qurilmalari yordamida kiritsak juda ko`p vaqt talab qilinadi. Skaner qilingan axborotlar maxsus dasturlar yordamida qayta ishlanadi va matnli yoki grafikli fayllar ko`rinishida saqlanadi.
Skanerlar rangli va rangsiz bo`ladi. U hozirda, asosan rangli ko`rinishda chiqarilayapti. Uning andazasi sifatida HP (Hewlett Packard) firmasi ishlab chiqaradigan HP Scanjet rusumli skanerlar qabul qilingan.
Uning asosiy xarakteristikasi ma’lumotlarni aniq, tiniq, lozim bo`lgan rangda (xususan, oq–qora rangli) ko`rinishda chiqarish qobilyatidir. Ushbu tasvirlash qobilyati gorizontal va vertikal chiziqlardagi nuqtalar (piksellar) soni orqali belgilanadi.
Odatda, bu xarakteristika misol uchun 300x600, 600x1200 ko`rinishda bo`ladi. Bu degani gorizantal chiziqlar bo`yicha piksellar soni 300 (600), vertikal bo`yicha piksellar soni 600 (1200) ekanligini bildiradi.
Nuqtalar soni qancha ko`p bo`lsa, ma’lumotlar aniqroq tasvirga ega bo`ladi. Shuni aytish lozimki, dastur vositalari yordamida skanerning tasvirlash qobilyati ancha kuchaytirilishi mumkin. Skanerlarni ishlatish jarayonida, ayniqsa, matnlar bilan ish ko`rilganda u yoki bu milliy til drayverlarni aniq aks ettiruvchi dasturlardan foydalanish zarur.
Skanerni kompyuterga ulash uchun turli usullardan foydalaniladi. Ba’zi skanerlar maxsus kontrollerga (kengaytiruvchi plata) ega bo`lib, ular u orqali ulanadi. Bunda plata kompyuterning asosiy platasining (sistema platasi) maxsus joyiga ulanadi va o`sha plata orqali ulanadi.
Ba’zi skanerlar parallel portga to`g`ridan–to`g`ri ulanadi. Hozirda, asosan, SCSI–3 interfeysi orqali ulanadi. Bu andaza kompyuterga ko`plab tashqi qurilmalarni, shu jumladan, skanerni ulash imkonini beradi. Turli kompyuterlar uchun dastur birligini ta’minlash maqsadida TWAIN qaydnoma ishlatiladi.
Skaner dastur boshqaruvida ishlaydi. Matnlarni yaxshi tanish uchun maxsus obrazlarni tanuvchi dastur vositalaridan foydalaniladi. Bunday dasturlar hatto
qo`lyozmalarni ham tanish qobilyatiga ega. Shunday dasturlar Fine Reader va Cunei Form nomlari bilan ataladi.
Tasvirlar (rasm, grafik) bilan ishlash uchun Adobe PhotoShop dasturi ishlatiladi. Uning yordamida tasvirlar ustida turli tahrir qilish ishlari olib boriladi.
Printer–ma’lumotlarni bosmaga chiqarish uchun mo`ljallangan qurilmadir. Printer yordamida matnlarni, grafiklarni, rasmlarni rangli va rangsiz ko`rinishda bosmaga chiqarish mumkin. Printerlarning bir necha turi mavjud bo`lib, ular bir–biri bilan ishlash printsipi, interfeysi va
1.10-rasm
funksional imkoniyatlari bilan farqlanadi. Ishlash
printsipiga ko`ra quyidagilarga bo`lingan:
matritsali;
oqimli;
lazerli.
Projektor-Tashqi ekranga rangli tasvirni namoyish qilish (proektsiyalash) uchun qurilma proektor deb nomlanadi. Tasvirlarni kompyuterdan namoyish qilish uchun ikkita katta projektor guruhlari mavjud:
universal (umumiy proektorlar);
multimedia.
Loyihalashtirilgan tasvir manbai sifatida LCD panellardan foydalaniladi, bunda kompyuterning video adapteridan signal chiqariladi. Maishiy texnika signalini kirish signali sifatida ishlatadigan proektorga video proektor deyiladi.
Ekranda tasvirlarni namoyish qilish uchun uchta asosiy texnologiya mavjud bo'lib, ular eng ko'p ishlatilgan va asosan rasmni shakllantirish uchun ishlatiladigan element turida farqlanadi:
CRT (Katod Ray Tube);
LCD (suyuq kristalli displey);
Light DLP (Raqamli nurni qayta ishlash).
1.12-rasm
|
| |
