• 3.2-§. Zamonaviy gipеrmatn tеxnologiyasi
    		•

    Niyazova n. A, Ximmataliyev




    Download 2,91 Mb.
    bet43/78
    Sana16.02.2024
    Hajmi2,91 Mb.
    #157845
    1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   78
    Bog'liq
    DZwWQ1RQ5RjXoFIzijQp7faOQzd17hCLJY0v7gEQ

    MUHOKAMA UCHUN SAVOLLAR.


    1. Kompyuter tarmog'iga ta'rif bering.

    2. Kompyuterlarni tarmoqlashtirish qanday vazifalarni hal qiladi?

    1. Mahalliy tarmoqlarning turlari qanday?

    2. Server tarmoqda qanday vazifalarni bajaradi?

    3. Tarmoq topologiyasi deganda nimani tushunasiz?

    4. Global tarmoq haqida tushuncha bering.

    5. Internet qanday funksiyalarga ega?

    6. Ma'lumot uzatish protokoli nima?

    7. Internetning asosiy xizmatlarini sanab bering va tavsiflang.

    3.2-§. Zamonaviy gipеrmatn tеxnologiyasi


    Gipertekst-bu tarmoqning tepasida joylashgan va odatda rang bilan ta'kidlangan ob'ektlarning bir xil tizimiga tegishli bo'laklar (matn) shaklida tashkil etilgan, chuqur, chuqur joylashtirilgan, tuzilgan, semantik jihatdan, kontseptual bog'liq matnlarni, ma'lumotlarni qayta ishlashga asoslangan texnologiya. Mashina yordamida siz tezda bir nechta tugmachalarni bosib, qo'ng'iroq qilishingiz va ko'rib chiqilayotgan yangi matnni kerakli joyiga qo'yishingiz yoki rangli kalit so'zlar yoki iboralar bilan "bog'langan" gipermatnning kerakli qismlarini joylashtirishingiz mumkin.
    Gipertekst texnologiyasi foydalanuvchining ma'lumot ehtiyojlariga va uning imkoniyatlariga, o'qitish darajasiga qarab, gipermatnli ma'lumotni aniqlash, yangilash variantini tanlash imkonini beradi. Gipermatnli tizim bilan ishlaganda, foydalanuvchi hujjatlarni (matn sahifalarini) ko'proq xohlagan tartibda ko'rish imkoniga ega, va kitob o'qish paytida odatdagidek emas. Bunga gipermatnli
    havolalar yordamida turli xil matn sahifalarini bog'lash uchun maxsus mexanizmni yaratish orqali erishiladi.
    Hozirgi vaqtda elektron ta'lim vositalarini yaratishda interfaol o'quv muhiti tamoyili sifatida gipermatn keng qo'llaniladi. O'quv materialining gipermatn shaklida taqdim etilishi tuzilmani sezilarli darajada o'zgartiradi va elektron matnning imkoniyatlarini kengaytiradi.
    Kompyuter multimediyasining rivojlanishi bilan gipermatn "gipermedia" deb nomlangan ko'proq vizual ma'lumot shakliga aylana boshladi, ya'ni, syujet mantig'iga muvofiq havolalar orqali bog'langan matn, audio va video roliklarni o'z ichiga olgan struktura. Gipermedia texnologiyasi kompyuterda gipermatnli, grafik (statik) rasmlar, animatsiya qismlari, audio va video yozuvlarni birlashtirish uchun dasturiy va texnologik vositalardan foydalanishga imkon beradi.
    Turli xil ob'ektlardan keladigan ma'lumotlar izchil bo'lishi kerak, shunda uning ta'siri susaymaydi, aksincha idrokni kuchaytiradi. Rasm bilan birga kelgan matn yaxshiroq qabul qilinadi, fon rasmini, dinamik ob'ektni, animatsiyani, tovushni va nutqni kuzatishni superpozitsiyalash orqali tuzilgan rasm, uni idrok etishda sinergistik o'zaro kuchaytiruvchi ta'sir ko'rsatishi mumkin.
    Demak, gipermatnli tizimlarning asosiy g'oyasi har xil ma'lumot qismlari (axborot bloklari) o'rtasidagi avtomatik qo'llab-quvvatlanadigan munosabatlar tushunchasi. Bunday aloqalarni qo'llab-quvvatlash "chiziqli bo'lmagan" axborot tuzilmalarini tashkil qilish imkonini beradi.
    Elektron matndagi havolalar quyidagicha bo'lishi mumkin:

    • atamalar va tushunchalar lug'atiga havolalar (matndagi kalit so'zlarni ajratib ko'rsatish);

    • shaxslarga havolalar (portretlar va qisqacha biografik ma'lumotlar);

    • statik rasmlarga havolalar (grafik va shartli-grafik, shu jumladan diagrammalar, jadvallar va boshqalar);

    • multimediya elementlariga havolalar (animatsiyalar, audio va videokliplar);

    • darslik yoki qo'shimcha materiallarga havolalar;

    • matnning tarkibiy elementlariga havolalar (tarkibning jadvali, mavzu raqami, paragraf va kichik paragraf, fiksatsiya qilish uchun savollar ro'yxati va batafsil og'zaki javoblar va boshqalar);

    • monografiyalar, o'quv va ilmiy adabiyotlar ro'yxatiga havolalar (mavzu oxirida yoki butun kursda berilgan);

    • tashkilotlar ro'yxatiga havolalar;

    • tarixiy voqealar yoki sanalar ro'yxatiga havolalar (xronologik ko'rsatkich);

    • geografik nomlar ro'yxatiga havolalar;

    • Internet-manbalarga havolalar (o'quv saytlari, elektron kutubxonalar, multimedia ilovalari va boshqalar).

    Gipermatnni yaratishda muallif matnning umumiy hajmidan giperhavola tanlashi kerak. Buning uchun quyidagi usullardan foydalanishingiz mumkin:

    • havolaning rangini matnning umumiy rangiga nisbatan o'zgartirish;

    • shrift uslubini o'zgartirish (masalan, Times New Roman hujjati uchun umumiy shrift, Arial shriftida giperhavola ta'kidlangan);

    • shrift hajmini oshirish yoki kamaytirish;

    • pastki chiziq, kursiv yoki qalin;

    • yuqoridagi usullarning turli xil kombinatsiyalari.

    Turli xil matn muharrirlari va dasturlarida html sahifalarini yaratishda giperhavola turli yo'llar bilan ajralib turadi. Masalan, MS Word muharririda havolalar avtomatik ravishda ko'k va pastki chiziq bilan ajratib ko'rsatiladi.

    Download 2,91 Mb.
    1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   78




    Download 2,91 Mb.