2012-yilda neft qazib chiqarish bo’yicha yetakchi davlatlar.
№
|
Davlatlar
|
Neft qazib chiqarish yilliga mln.t
|
1
|
Saudiya Arabiston
|
425
|
2
|
AQSH
|
350
|
3
|
Rossiya
|
350
|
4
|
Xitoy
|
250
|
5
|
Eron
|
200
|
6
|
Meksika
|
180
|
7
|
Venesuela
|
150
|
8
|
O’zbekiston
|
5
|
|
Jahon bo’yicha
|
4020
|
IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:
1. Rossiya elektr energiya ishlab chiqarish bo`yicha dunyoda nechchinchi o`rinda?
2.Sanoat Rossiya xo`jaligining negizi ekanligini asoslab bering?
3. Transporti, uning tulari va ahamyati haqida nimalarni bilasizmi?
V. Darsni yakunlash va baholash: o’quvchilar bilimini nazorat qilish, darsda faol qatnashgan o’quvchilarni baholash va baholarni izohlash
VI. Uyga vazifa: Mavzuni o`qib kelish, mavzuni konespekt qilish.
Xulosa.
Tabiiy resurslar — kishilik jamiyati faoliyati uchun zarur bo’lgan va xo’jalikda bevosita foydalaniladigan tabiat elementlaridir (modda va quvvat turlari) . Tabiiy resurslarga tuproqlar, foydali yovvoyi o’simlik va hayvonot dunyosi, mineral xom ashyo, suv va hokazolar kiradi. Inson faoliyati jarayonida hosil bo’lgan moddiy resurslar tabiiy resurslarni qayta ishlash jarayonida vujudga keladi. Tabiiy resurslarning hududiy majmualarining rivojlanishini va ulardan foydalanish muammolarini tabiiy resurslar geografiyasi o’rganadi. Uning quyidagi tarmoqlarga ajratiladi: yеr, o’rmon, agroiqlim, yеr osti, Dunyo okeani, quruqlikdagi suv resurslari va boshqalar.
Birinchidan: Rossiya Federatsiyasi maydoni kattaligi bevosita Yevropa va Osiyo davlatlari bilan qo’shyni hisoblanadi. Bu davlatlar soni16 ta mamlakatni tashkil etadi. Chegaralari quruqlik hamda suv orqali o’tgan. Okeanga bemalol chiqa olishi, ko’lab davlatlar bilan iqtisodiy aloqalar olib borishi jihatidan yetakchidir. Bu yerning maydoni kattaligi tufayli bu yerda turli tabiiy resurslar bilan qazilma boyliklari shakllangan. Bu esa, keng qamrovda jahon bozoriga chiqish imkoniyatidir.
Ikkinchidan: Bu davlatning iqtisodiyotida tabiiy resurslarning ahamiyati kattadir. Jumladan davlat budjetining katta qismini tabiiy resurslarni sotishdan tushadigan mablag’ tashkil qiladi. Jumladan bu mablag’larni ijtimoiy sohalarni rivojlantirishga ajratadi.
Uchinchidan: Tabiiy resurslar mamlakatning barcha qismlarida uchraydi.Bu resurslarni katta qismi janub, janubi – g’arbda hamda markazida joylashgan. Qisman shimol, shimoli – sharqda ham mavjuddir.
To’rtinchidan: Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish uchun hozirdan chora tadbirlar ko’rib boorish kerakdir. Buning uchun faqat xomashyodan emas, balki boshqa shu resurslar o’rnini bosuvchi narsalardan foydalanish zarurdir. Ekologik xavfsiz bo'lgan energiya manbalari – suv elektrostansiyalaridir. Suv energetikasi uchun tog’ va tog' oldi hududlarida joylashgan o'rta va kichik daryolardan foydalanish maqsadga muvofiq. Chunki, tekislik bo'ylab oqadigan daryolarga qurilgan suv elektrostansiyalari tabiiy muhitga katta salbiy ta'sir ko'rsatadi. Masalan, Volga daryosiga suv elektrostansiyasi uchun qurilgan to’g'on ta'sirida daryoning suvi yon-atrofga yoyilib, suv harakati ma'lum muddat to’xtagan, suvni o'zini-o'zi tozalash xossalari pasaygan, suvning rangi va sanitariya holati o'zgargan.
Adabiyotlar ro’yhati
1. Karimov I.A.,,O’zbekiston XXI- asr bo’sag’asida, Xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” Toshkent O’zbekiston. 1997.(4 bet)
2. Shaykin V. VTO i Rossiya: «Chto je budet s Rodinoy i s nami?» // Novoe selskoe xozyaystvo. 2012. № 1. s. 30-36. (40.42 bet)
3. Barinova I.I Rom V. Ya, “Geografi Rossiya” Moskva 2002. (23.24 bet)
4. Mamadaliyev. R. ,,Jahon mamlakatlari’’ Toshkent 2012 – 500 bet.
Muharrir nashiryoti. (27.28.29 bet)
5. Qayumov A, Safarov I, Tillaboyeva M “Jahon iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi ” Toshkent – “O’zbekiston” – 2006. (32.33 bet)
6. Radionova I. A. Uchebnoe posobie po geografiyu Ekonomicheskaya geografiya Rossii. Moskovskiy litseyyu 1998 (34.38.bet)
7. Soliyev A “Iqtisodiy geografiya: nazariya, metodika va amaliyot” Toshkent. – 2013. (50.53 bet)
8. Skopin A. Yu. Uchebnoe posobie po geografiyu Ekonomicheskaya geografiya Rossii. M: TK Velbi izdatel’stvo “Prospekt” 2006. (35.42 bet)
9. Cepegin S.N, Kashirina O.N. Perexod k novoy modeli ekonomicheskogo rosta – klyuch k uspexu rabotы pishevoy promishlennosti v usloviyax TS i VTO// pishevaya promishlennost. 2012. № 1. S. 8-16. (36.37.39 bet)
10. Vahobov. N, Tillaboyeva M ” Iqtisodiy geografiya asoslari” Toshkent. “O’qituvchi” 2001. (5.6.7.12.bet)
11. Shaykin V. VTO i Rossiya: «Chto je budet s Rodinoy i s nami?» // Novoe selskoe xozyaystvo. 2012. № 1. s. 30-36. (43.44.48 bet)
12. Yangi 2014 (10.12 bet)
13.Tillaboyeva A. “Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi” Toshkent. “o’qituvchi” 2008 y. (52.54.55)
14. ELEKTRON TA'LIM RESURSLARI:
1. www.tdpu.uz (13.16.18)
2. www.pedagog.uz (14.21.22)
3. www.ziyonet.uz (9.10.15)
4. www.edu.uz (52.56 bet)
| 