153
5A111701 – Tarbiya va tarbiya nazariyasi va metodikasi (boshlanǵich tálim)
Tuzuvchi: Z.Kurbaniyazova – Ajiniyoz nomidagi Nukus DPI Boshlang‘ich
ta‘lim
kafedrasi mudiri, p.f.n, dotsent
Taqrizchilar: M.Pazilova – Pedagogika kafedrasi mudiri, p.f.n.,dotsenti
S.Tajbenova – Boshlang‘ich ta‘lim kafedrasi uqituvchisi p.f.f.d.,(PhD)
Kirish
Ushbu imtixon dasturi pedagogika institutining 5A111701-«Тarbiya va
o‘qitishning metodikasi va nazariyasi» (boshlang‘ich ta‘lim) magistratura
mutaxassisligi bo‗yicha mutaxassislik fanlari bo‘yicha sinov imtixonlari variantlari
uchun mo`ljallangan bo`lib, bo`lajak boshlang‘ich ta‘lim o`qituvchilari egallashi
kerak bo`lgan barcha bilim, qobiliyat va ko`nikmalar majmuasini o‘z ichiga oladı.
Dastur mutaxassislik fanlari bo‘yicha Umumiy pedagogika,
Ona tilini
o‘qitish
metodikasi, Matematika o‘qitish metodikasi, Tabiyatshunoslik va uni
o‘qitish metodikasi, Mehnat va uni o‘qitish metodikasi fanlari bo‘yicha nazariy
bilimlar va amaliy ko`nikmalarni aniqlashdan iborat bo`lgan mavzular va savollar
to`plamini qamrap olgan.
“Umumiy pedagogika” fani
―Umumiy pedagogika‖ faniTa‘lim-tarbiya nazariyasi, Pedagogika tarixi,
Pedagogik mahorat va ijtimoiy pedagogika bo`limlarini o`z ichiga oladi.
Ta‟lim-tarbiya nazariyasi
Pedagogika fan sifatida.
Pedagogika fani, uning predmeti, metodologiyasi,
ilmiy-tadqiqot obyekti, metodlari. ―Ta‘lim to‗g‗risida Qonun‖ va ―Kadrlar
tayyorlash milliy dasturi‖. Ta‘limning uzviyligi va uzluksizligi. Uzluksiz ta‘lim.
Pedagog kadr tavsifnomasi. Pedagogika fanining maqsadiga ko‗ra tarmoqlari va
boshqa fanlar aloqasi. Pedagogik antropologia. Shaxs haqida tushuncha.
Xorijiy
mamlakatlar ta`lim-tarbiya sohasi yuzasidan qisqacha izoh.
Rivojlanishning asosiy qonuniyatlari.Shaxsiy rivojlanish jarayoni shaxs
shakllanishiga ta‘sir etuvchi omillar muhit, irsiyat, ta‘lim tarbiya, shaxsiy faoliyat
rivojlanishning yosh va individual xususiyatlari. Yosh bosqichlari. Akseleratsia
rivojlanishning turli tumanligi individualligi
Didaktika va tarbiya nazariyasi. Didaktikaning vazifalari. Ta‘limning
rivojlanish yo‗nalishlari: uzluksiz ta‘lim konsepsiyasi, texnologiya ta‘lim
paradigmalari.
Ta‘lim tamoyillarini tanlashga umumiy yondoshish.
Didaktik prinsiplar
(tamoyillar). O‗qitish jarayoni, o‗qitishning ta‘limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi
vazifalari. Ta‘limning
psixologik, fiziologik asoslari.
Ta‘limning mazmuni. O‗quv jarayonning mazmuni. Maktabning o‗quv
rejasi. Dastur va dasturlarning mazmuni, maqsadi, funksiya tizimi. Ta‘lim
tamoyillari.Tamoyil tushunchasi.
154
Ta‘lim metodlari, vositalari va texnologiyalari. Texnologiyaning nazariy
belgilari. Pedagogikada texnologiyaning
maqsadlari, darslarda rivojlantiruvchi
ta‘lim texnologiyasi. Interfaol ta‘limning maqsad va vazifalari.
O‗quv jarayonini tashkil etish turlari va shakllari. O‗quv jarayonini tashkil
etish haqida tushuncha. Dars tuzilmasi, uning qismlari va turlari. Dasturlar.
Ta‘limda sinf-dars tizimining vujudga kelishi. Dars – maktabda o‗quv ishlarini
tashkil qilishning asosiy shakli. Darsga qo‗yiladigan talablar. Dars tizimi
strukturasi elementlari va tiplari. Darslarning tiplari. Darsga qo‗yiladigan
psixologik talablar. Darslarning turlari. O‗qituvchining darsga tayyorgarligi.
Ta‘lim texnologiyalarining mazmuni. Ta‘limda muammoli va axborot
texnologiyalardan foydalanish. Muammoli ta‘lim metodlari. Ta‘lim
jarayonida
axborot texnologiyalari o‗rni.
Ta‘lim turlarining o‗ziga xos xususiyatlari. Kreativ va muammoli ta‘lim.
Kreativ va muammoli ta‘limning moxiyati. O‗quvchilar ta‘limiga muammoli
yondoshishning xususiyatlari. Kreativ va muammoli ta‘limning maqsadi.
Muammoli vaziyatlarni yaratish va hal qilishning yo‗llari. Muammoli ta‘lim
metodlari.
Tarbiya jarayoni. Tarbiya usullari haqida tushuncha. Tarbiya usullarining
xilma-xilligi. Kichik maktab o‗quvchilari bilan olib boriladigan tarbiyaviy
tadbirlar turi, mazmuni ahamiyati. Tarbiya usullarining tasnifi.Tarbiya
jarayonida innovatsiyalar.
Tarbiya
qonuniyatlari
va
tamoyillari.
Tarbiya
qoidalari
haqida
tushuncha.Tarbiyaning turmush bilan bog‗liqligi, diniy va dunyoviy xarakteri.
Oila tarbiyasi. Oilaning tasnifi, ularning rivojlanish yo‗nalishlari.Oilaviy
tarbiyaning psixologik, pedogogik asoslari.Oilaviy tarbiyaning an'anaviy
metodlari. Bola tarbiyasida mahalla, maktab, oila hamkorligi.Oilada farzand
tarbiyasidagi sharqona odatlar, bolalarni maktabga
tayyorlashda ota-ona
ma'suliyati.
Ma‘naviy-axloq tarbiya. Ma‘naviy-axloqiy tarbiyaning maqsad va vazifasi.
Sharq pedagog allomalarining ma‘naviy- axloqiy tarbiya haqidagi fikrlari.
Axloqiy tarbiyada xalq pedagogikasi materiallaridan foydalanish.
Huquqiy tarbiya. Huquqiy tarbiyaning mazmuni. Huquqiy tarbiyaning
maqsad va vazifalari. Huquqiy ta‘lim-tarbiyani anglash.Huquqiy davlatni tuzishda
huquqiy tarbiyaning ro‗li. O‗quv jarayonida o‗quvchilarning huquqiy tarbiyasi.
Iqtisod va mehnat tarbiyasi. Iqtisod va mehnat tarbiyasining maqsad va
vazifalari. Iqtisod va mehnat tarbiyasining boshlang‗ich sinflarida o‗qitiladigan
fanlar bilan bog‗liqligi. Iqtisodiy ta‘lim va tarbiyaning inson kamolotidagi
ahamiyati. Sharq mutaffakirlari iqtisod va mehnat tarbiyasi haqida.
Ekologik va nafosat tarbiyasi. Ekologik tarbiya, bugungi kunning dolzarb
masalasi ekanligi. Ekologiyaning inson hayotida tabiatni saqlashdagi o‗rni.
Bolalarda tabiat o‗simlik va jonivorlar dunyosiga muhabbatni tarbiyalash ularni
tabiatni avaylashga o‗rgatish.
Jismoniy tarbiya. Jismoniy tarbiya inson salomatligini mustahkamlovchi omil
ekanligi. Jismoniy tarbiyaning mazmun mohiyati, maqsad va vazifasi.
155
Boshlang‗ich maktabda badan tarbiya mashg‗ulotlarni tashkil etish yo‗llari. Sharq
mutafakkirlari jismoniy tarbiyaning ahamiyati haqida.
Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar. Sinf jamoani tashkil etish texnologiyasi
Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarning mazmuni va funksiyalari. Sinfdan tashqari
ishlarni tashkil etish. Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarning talablari.
