ONA TILINI O`QITISHNING UMUMDIDAKTIK VA O`ZIGA XOS PRINSIPLARI
https://doi.org/10.5281/zenodo.7030595
Bobaniyazova Zaripa Xudayberganovna
Xorazm viloyati Urganch tumanidagi
32 sonli maktab ona tili va adabiyot oʻqituvchisi
Annotatsiya:
O’quvchilarning o’zaro hamkorligi asosida dars
samaradorligini oshirishi, mustaqil fikrlash, fikr-mulohaza yuritish, munosabat
bildirish ko’nikmasini shakllantirish, ya’ni interfaol tushunchasini yuzaga
keltirishi kerak. Bu usulda o’quvchi o’zi faol ishtirok etgan holda, yakka
juftlikda, guruhlarda muammo va savollarga javob topishga harakat qiladi,
fikrlaydi, baholaydi, yozadi, so’zga chiqadi, dalil hamda asoslar orqali
qo’yilgan masalani yoritib berishga harakat qiladi. Bu esa o’quvchilarning
xotirasida uzoq saqlanadi. Yangi mavzuni o’zlashtirishda tanqidiy, tahliliy
yondosha oladi. O’qituvchi faqat yorug’ ko’rsatuvchi, kuzatuvchi vazifasini
bajaradi, xolos.
Kalit so’zlar: ona tili, ta’lim, prinsip, tarbiyaviy
Modomiki, maktab ta’limida ona tili eng asosiy va etakchi o`quv
fanlardan ekan, oily ta’limning bakalavr tizimida “Ona tili o`qitish
metodikasi” ham huddi shunday mavqega ega.
Ta`lim prinsiplari jamiyatimizning maktab oldiga qo`ygan talablaridan
kelib chiqadi. Shaxsni
har tomonlama rivojlantirish, uning ijodiy
imkoniyatlarini kengaytirish, o`qitish prinsiplarini amalda qo`llash
bilan
chambarchas bog`langan.
O`qitish prinsipi nima? “Prinsip” lotincha so`z bo`lib, asos, qoida, talab
singari ma`nolarni ifodalaydi. “O`qitish prinsipi” deganda dars
samaradorligini ta`minlash, qoidalar tushuniladi. O`qituvchi ta`lim ishini
tashkil
etar ekan, ana shu qoida va talablardan kelib chiqadi va ular
o`rtasidagi uzviy bo`gliqlikni ta`minlagan holda amalda tadbiq etish orqali
ko`zlangan maqsadga erishadi.
Ta`lim jarayonida darsni tashkil etish,
boshqarish, nazorat qilishda
o`quvchi va o`qituvchi faoliyatiga qo`yiladigan talablar, didaktik qoidalar
ta`lim prinsiplaridir.
Mazkur prinsiplar har bir o`quv predmetida o`ziga xos tatbiq etiladi.
Ta`limning tarbiyaviyligi prinsipi.
Ta`limning tarbiyaviyligi prinsipi yosh avlodni har tomonlama
kamolotga etkazishni nazarda tutadi. Ona tilini o`rganish
jarayonida
o`quvchilarga milliy g`oya, ona Vatanga sadoqat, tabiatga muhabbat,
kishilarga hurmat, ehtirom, yaxshilik, adolatli bo`lish kabi ijobiy xususiyatlar
singdiriladi.
Ona tili darslarida yoshlarni tarbiyalash yo`llari ko`p:
-
har bir mavzu va bo`limning ta`limiy imkoniyatlarini to`la
ishga solish;
-
tanlangan matnlarning o`rganilayotgan til hodisasiga va sharqona
tarbiya yunalishlariga to`la moslashtirish;
-
darslikda berilayotgan ma`rifiy matnlar ham tarbiyaviy ahamiyatga
ega bo`lishini ta`minlash shular jumlasidandir.
