Natijada:
-
o`quvchidagi noma`lum bo`lgan til hodisalarini bilish jarayoni
faollashadi;
-
egallangan bilimlarning puxtaligi va qiziqarliligi ta`minlanadi.
-
Til materillarini qilishga qiziqish ortadi.
Demak, tafakkurni o`stirish til mashg`ulotlarida til hodisalarini kuzatish,
takrorlash, tasnif qilish,
umumlashtirish, uxlash vositalardan eng qulayini
to`g`ri tanlay olish ko`nikmalarini shakllantirish asosida yuzaga keladi.
Til ta`limi oldida turgan dolzarb vazifalardan biri nutq madaniyatini
rivojlantirishdir. Nutqning ifodaliligi va ta`sirchanligini (so`z urg`usi va
mantiqiy u`rg`u, pauza va ovoz tembri, nutq sur`ati, tovush, bug`un, so`z,
gaplarni
ravon aytish, gap mazmuniga ko`ra darak, so`roq, buyruq, undov
ohangi bilan ayta olish) ta`minlashda ko`nikma va malakalar ham ona tili
mashg`ulotlarida shakllanadi.
Tilning barcha bo`limlari ham nutqiy rivojlantirishda keng imkoniyatga
ega.
Masalan: “Fonetika” ni o`rganishda so`zdagi ma`lum bir tovushni
uzgartirib, tovushdosh, so`zlar
hosil qilish, shuningdek, o`zakdosh,
qo`shimchadan qofiyadosh, ohangdosh so`zlar yasash, ularning lug`aviy
ma`nolari hamda ma`no guruhlari ustida ishlash o`quvchi so`z
boyligini
oshiradi, nutqiy malakalarini shakllantiradi.
1-topshiriq. Berilgan so`zni zinapoya shaklida kengaytirib, yangi so`zlar
yasang. Har bir so`z oldingisidan bir tovush bilan farqlansin.
O
L
O
L
A
O
L
A
M
O
L
I
M
A
O
L
I
N
M
A
1.2. Hosil qilingan so`z ma`nosini sharhlang.
1.3. Ulardan so`z birikmalari hosil qiling.
1.4. Mazkur birikmalar ishtirokida gap tuzing.
“Leksikologiya” ni o`rganishda so`zning o`z va ko`chma ma`nosini
farqlash, ko`p ma`noli, ma`nodosh, uyadosh, shakldosh so`zlar ustida
ishlash so`z boyligini oshirish va boyitishga xizmat qiladi. Yosh avlod qalbida
o`z ona tili bilan faxrlanish, unga muhabbat hissini tarbiyalaydi.
1-topshiriq quyida berilgan gaplarni o`qing.
Bosh so`zi qaysi ma`noda
ekanligini aniqlang.
1. Oybekning boshi og`ridi. 2. Oybekning boshi yaxshi ishlaydi. 3.
Urushda qancha bahodirlarning boshi ketdi. 4. Fermerga o`n bosh qora mol
berildi.
2-topshiriq. Gaplarni o`qing. Qaysi so`z o`z ma`nosida,
qaysisi
ko`chma ma`noda ishlatilganini ayting.
1.
Navoiy asarlarini o`qiyman – Navoiyni o`qiyman.
2.
A.Oripov she`rlaridan yod oldim – A.Oripovdan yod oldim.
3.
Samovarda suv qaynaydi. – Samovar ………..
Ona tili darslarida lingvopsixologik topshiriqlar ustida ishlash aqliy
faoliyatni rivojlantiradi, o`quvchilarda diqqat, xotira,
tafakkur kabi
intellectual qobiliyatlarni o`stiradi, mustaqil va ijodiy izlanishga urgatadi.
