156
uning o‗ziga xos xususiyatlari va ijtimoiy ahamiyati. Mustaqil O‗zbekiston
sharoitida ―Ta‘lim to‗g‗risida‖gi Qonun va ―Kadrlar tayorlash milliy dasturi‖ da
o‗qituvchi shaxsiga qo‗yiladigan talablar.
Pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o‗qituvchi mahorati masalalari.
Eng qadimgi davrlardan XII asrgacha bo‗lgan davrlarda o‗qituvchi – ustoz, shogird
va ularning jamiyatdagi o‗rni, mahorat haqidagi nazariyalar. Sharq donishmandlari
va mutafakkirlaridan Kaykovus, Al-Xorazmiy, A.Farobiy, Ibn Sino, Yusuf Xos
Hojib, M.Ulug‗bek, A.Navoiy va boshqalarning ijodiy meroslarida mudarrislarni
tanlash, ularga qo‗yiladigan talablar.
Pedagogik
qobiliyat, qobiliyatning psixologik-pedagogik tasnifi. Pedagogik
qobiliyatning asosiy turlari. Empatiya va perseptiv qobiliyatlar. O‗qituvchining
irodasi, sabr-toqat, maqsadga intilish, o‗z maqsadiga intilish, o‗z maqsadiga
erishishiga, ahdiga qat‘iy ishonch, o‗z-o‗zini idora qilish va boshqacha ta‘sir
o‗tkazish
qobiliyati; his-tuyg‗usi, kayfiyatini boshqara olishi, o‗z zimmasiga
javobgarlikni ola bilishi, o‗zida ijobiy holatni tashkil eta olish va boshqa
qobiliyatlar. Boshlang‗ich sinf o‗qituvchisida shakllanishi va rivojlanishi zarur
bo‗lgan tashkilotchilik, kommunikativ, bilish va anglash qobiliyatlari.
Muloqot pedagogik mahoratning namoyonbo‗lishidir. Ta‘limda turli xildagi
muloqotni tashkil etishda milliy madaniy asoslar
va umuminsoniy qadriyatlar
ustivorligi Sharqona tarbiya va uning muloqotga ta‘siri. Muloqotga kirishishda
o‗zbek urf -odatlari, rasm-rusum va udumlar, ular haqidagi afsona, rivoyat,
hikmatlardan foydalanish va boshlang‗ich ta‘lim tizimida ularni tatbiq etish
usullari. Milliy madaniyatning muloqotga ta‘siri.
Pedagogik nazokat va pedagogik odob-axloq.
Pedagogik nazokat
masalalarining tarixiy taraqqiyoti. Pedagogik nazokatning vazifasi.Pedagogik
nazokatning me‘yori: ixtisos sohasidagi burch, pedagogik adolat, ixtisosga doir
vijdon va izzat- nafs, pedagogik oriyat.
Pedagogik texnika haqida tushuncha. Pedagogik texnikani shakllantirish
uslublari. Pedagogik texnika vositasi – verbal va noverbal kommunikatsiya.
Pedagogik texnikaning tarkibiy qismlari: O‗qituvchining o‗z xulqini,
xatti-
harakatlari, fe‘l-atvorini boshqara olish qobiliyati bilan bog‗liq bo‗lgan
ko‗nikmasi; ijtimoiy- pertseptiv qobiliyati, nutq texnikasi.
Pedagogik faoliyatda uchraydigan qarama-qarshiliklar va ziddiyatlar.
Pedagogik jamoa, o‗qituvchi va o‗quvchilar jamoasi, o‗qituvchilar va ota- onalar
jamoasi o‗rtasida uchraydigan nizolar, ularni oldini olishda o‗qituvchining
pedagogik odobi, madaniyati va pedagogik bilimi.
Maktabshunoslik. O‗zbekiston Respublikasi xalq ta‘limi tizimi haqida
tushuncha. Ta‘lim tizimini boshqarish. Maktab ishini boshqarish va unga
rahbarlik qilish. Maktabning pedagogik jamoasi.
Ijtimoiy pedagogika faoliyat pedagogika fani sohasi sifatida. Ijtimoiy
pedagogikaning tadqiqot ob‘ekti va predmeti. Ijtimoiy pedagogikaning tamoyillari.
Ijtimoiy pedagogikaning kategoriyalari. Ijtimoiy pedagogika fanining paydo
bo‗lishi va rivojlanishi.
157
Ijtimoyilashuv omillari va mexnazimlari. Shaxsni o‗zini
boshqarish
mexanizmlari.Ta‘lim-tarbiya bola (o‗quvchi) shaxsni ijtimoiylashtirish omili
sifatida
.Bola (o‗quvchi) shaxsning ijtimoiy sifatlari.Bola (o‗quvchi) shaxsning
ijtimoylashuvi masala yuzasidan muammoli vaziyat.
Oila bilan olib boriladigan ijtimoiy-pedagogik faoliyat. Vasiylik va homiylik.
Ijtimoiy pedagogik nuqtai nazardan oila turlari. Ijtimoiy pedagogning oilalar bilan
olib boradigan ishlari shakl, metod va vositalari.Yetimlikning kelib chiqishi
sabablari. Vasiylik va homiylik tushunchasi. Bola asrab olgan oila bilan olib
boriladigan ijtimoiy-pedagogik faoliyat.
Deviant xulq –ijtimoiy-pedagogik muammo sifatida. Me‘yor va me‘yordan
og‘ish: tushuncha va tavsif. Me‘yordan og‘ish turlari. Deviatsiya turlari.
O‗smirlarda deviant xulq-atvorning kelib chiqish sabablari.
Jinoyatchilik bolalarda g‗ayriqonuniy hati-xaraktning namoyon bo‗lishi shakli
sifatida. Voyaga yetmaganlar jinoyatchilik muammosi.Voyaga
yetmagan xuquq
buzarlar uchun maxsus o‗quv tarbiya muassasalari.Voyaga yetmagan xuquq
buzarlar bilan olib boriladigan ijtimoiy pedagogogik faoliyat
Zamonaviy maktab o‗qituvchisining vazifalari. Pedagogning kasbiy
fazilatlari. Pedagogik mahorat. Pedagoglik faoliyatida ijodkorlik. Psixologik -
pedogogik bilimlar integrastiyasi. Ta‘lim tizimi boshqaruvi.
Ta‘lim tamoyillari. Tamoyil tushunchasi. Tamoyillarni tanlashga umumiy
yondoshish. O‗qitishning etakchi qoidalari. Ilmiylik tizimlilik, izchillik qoidasi.
Ta‘limning amaliyot bilan bog‗liqligi qoidasi. Ta‘limda omillik va faollik qoidasi.
Tushunarlilik va mustahkamlik qoidasi. Ko‗rsatmalilik qoidasi.
O‗quv jarayonini tashkil etish shakllari. Ta‘lim metodlari. O‗quv jarayonini
tashkil etishning shakllari haqida tushuncha. Ta‘lim shakllari.
Dars tuzilmasi
qismlari va turlari. Dars turlari. Integrativ dars. O‗quvchining darsga tayyorgarligi.
Ta‘lim metodlarining klassifikatsiyasi. Ta‘lim metodlarining mohiyati va
mazmuni. Insonparvarlik ruhida tarbiyalashga idividual yondashish. Tarbiyaviy
ta`sirning birligi.
