sanoat bo ’lmagan tarkiblam ing aralashuvida, shuningdek qimmatli turlarning
uncha qiym atga eg a b o ’lmagan qiym atlar bilan aralashuvda amalga oshadi.
Sonli va sifatli yo’qotishlar
umumiykaryer va ekspluatastion
turlarga
b o ’linadi.
Umumiy karyer y o ’qotishlariga balans zaxiralarining proekt bilan qazib
olish k o ’zda tutilm agan qism lari
kiradi
(karyerlar orasidagi
chegara
butunliklarida, kapital kon lahilmaridagi himoya butunliklarida, kontexnik
inshootlarda va boshqalarda).
Ekspluatastion y o ’qotishlarga qazib olish davridagi kondistion rudalarning
yo ’qotilishi kiradi. Foydali qazilm aning massivdagi va massivdan ajratilgan
holdagi yo ’qotilishi mavjud. M assivdagi y o ’qotishlarga karyer maydoni ichidagi
butunliklarda b o ’lgan y o ’qotishlar (qazib olishning texnologik sxemasi b o ’yicha
qoldiriladigan), qazilm aning yotgan va osilgan yonidagi y o ’qotishlar, k o ’chkilar
zonalarida, geologik buzulishlar butunliklaridagi yo ’qotishlar kiradi. M assivdan
ajratilgan foydali qazilm a yo’qotishlariga alohida qazib olishdagi zaboydagi
y o ’qotishlar, foydali qazilm alam ing tushib qolishi oqibatida ichki ag ’darm alarda
(qayta ekskavastiyada, yuklash joylarida, om borlarga cho’zishda, ajratish va
tashishda) y o ’qotishlar kiradi.
Foydali qazilm aning er qaridan qazib olinishining to ’liqligini nazorat
qiluvchi belgi quyidagi formula bilan aniqlanadi:
* .=( K ~ K) /r 3
К=Уиа,/(У,а,)
