massasining
qattiqligi
yuqori
bo’lganda
harakatlanadigan
maydalash
agregatlaridan foydalaniladi. Zaboy konveyerlarining
siljish sonini kamaytirish
uchun konveyer qayta yuklagichlaridan foydalaniladi.
Draglayn to g ’ jinsini yon va oxiri berk zaxodkalar bilan qazib olishi mumkin
(rasm. 3.11). Bunda u pog’ona yuqorisida, oraliq maydonda va pog’ona pastki
qism idajoylashishi mumkin.
Draglaynni
pog’ona yuqorisida joylashtirish holatida kon massasi
ag’darmaga tashiladi yoki transport vositalariga yuklanadi. Draglayn zaboyi
uning cho’michi harakatiga mos ravishda qiya profilga ega bo’ladi. Zaboyning
mumkin b o ’lgan balandligi pasportdagi
qazish chuqurligiga, zaboy qiyalik
burchagi va draglaynni o ’matish joyi bilan aniqlanadi. Zaxodkaning maksimal
kengligi (m):
=
Ai,(sinq + 5т<г^)
(3.5)
bunda,
va qazib olingan bo ’shliqqa qaytish burchagi (rasm. 3.12), daraja.
3.11-rasm.. D raglayn ishlash sxemasi:
a,b,v- draglaynni mos ravishda pog 'ona ustida, oraliq maydon va pog ona pastki qismida
joylashtirish orqali yon zaboyli; g-draglaynni pog ’ona ustida joylashtirgan holda oxiri berk
zaboyli.
A sosan ag’darmaga
ishlashda
ц =
0. Unla qazib olishda draglaynning
umumiy burchagi
a> = w,
=30+45'. Yuklashda draglaynning qiyalik burchagi 90°
dan oshmaydi. U nda zaxodka kengligi (m):
A =
R, sin
to
97
ESH -4/45, ESH-8/60, ESh-15/90, ESH-90/100 draglaynlari uchun
zaxodka kengligi m os ravishda 2 3 ,2 9 ,4 2 , 47m.
D raglaynni oraliq pog’onada joylashtirish bilan b o ’lgan sxem a 8-10
m
1
cho’mich hajm iga ega uchli draglaynlardan foydalanishda qo ’llaniladi,
draglaynning harakatlanish o ’qi ag’darmaga yaqin
joylashganligi sababli
balandroq p o g ’onani bir vaqtda qazib olish uchun q o ’llaniladi. C h o ’michni
siljishini oldini olish uchun yuqori nimpog’onani qazib olishda zaboy qiyalik
burchagi 25° dan oshmasligi kerak. Yuqori nim pog’onaning balandligi
h,.
^(0.7+0.8
)Hp
holatni bajarishi kerak. Yuqori qazib olishda draglaynning
unumdorligi pastki qazib olishdan ko’ra 10-15% kam b o ’ladi.
1-Л
3.12.-rasm . D raglayn o ’tish
kengligini aniqlash sxemasi
Q azib olinadigan pog’ona pastki qismida draglayn kam hollarda o ’matiladi
(asosan turg’un b o ’lm agan tog’ jinslarini qazib olishda).
M am lakatdagi b ir cho’michli ekskavatorlarning 15% ini draglaynlar tashkil
qiladi. U lar tom onidan 15% ga yaqin kon va er ishlari bajariladi. Karyerlarda
ular asosan kon m assasini qazib olingan bo’shliqqa tashlash uchun q o ’llaniladi.
98
3 .5 . GIDRAVLIK EKSKAVATORLARNING TEXNOLOGIK O’LCHAMLARI
Oxirgi yillarda ochiq kon ishlariga yangi turdagi qazish-yuklash vositasi
b o ’lmish gidravlik ekskavatorlardan keng foydalanish amaliyoti qo’llanilmoqdi,
ulam ing ishchi organi to ’g ’ri yoki teskari mexanik kurak hisoblanadi (asosan
katta qismni
gidroprivodli ishchi uskunali, qaytish platformali, harakat vositali
gidravlik ekskavatorlar tashkil qiladi). Mahalliy va tashqi amaliyotda allaqachon
2.5-20
