turi
va nisbatan kuchli, cho’mich hajmi 20 jw’b o ’lgan EG-20 hisoblanadi
Yakutiyadagi
k o ’m ir
kesim ida
"M arion"
firm asiga
qarashli
204-M
ekskavatorlari "Superfront" konstruktiv tuzulishlisi xizm at qilyapti. Gidravlik
mexanik kuraklam ing keng qo ’llanilishi ulam ing xususiyatlari kengligi va
tuzilishi mukammalligi bilan bog’liq, va bu xususiyatlar ulam ing ochiq konlari
uchung keng ishlab chiqarilishi kerakligini bildiradi.
3 .6 . K O ’P C H O ’M ICHLI EKSKAVATORLARNING TEXNOLOGIK
O 'LCHAM LARI
K o’p cho’m ichli ekskavatorlar ishchi organining tuzilishiga k o ’ra zanjirli va
rotorli b o ’ladi. Zanjirli k o ’pcho’michli ekskavatorlarda ishchi organi (rasm.
3.13) cho’michli
zanjir hisoblanadi, u ram aga qarab harakat qiladi. Rama bir
tom ondan sham irlar bilan k o ф u sg a ulangan, ikkinchi tomondan ukosinaga
osilgan. Ram aning qiyalik burchagi kanat osilm asi bilan o ’zgartiriladi. Zaboy
b o ’ylab harakatlanishda cho’michlar to ’ladi va to g ’ jinsini yuqoridagi barabanga
tashiydi, и erda to g ’ jinsi bunkerga yuklanadi. Bunkerdan tog’ jinsi vagonga
yoki yuklash konveyeriga yuklanadi. C ho’m ich hajmi 250-45001
ni tashkil
qiladi.
3.13-rasm .. K o’p cho’michli zanjirli ek sk av ato r sxemasi:
/
-yo 'naltiruvchi rama; 2-cho 'mich zanjiri; 3-yuqori baraban; 4-rejalashtiruvchi pog 'ona; 5-
harakatlanuvchi teskari yuk; 6-o’qni osish uchun kanat; 7-ramani o ’qqa osish uchun
'1
100
osmolar, 8-rejalashtirish pog'onasini boshqarish kanati; 9-o'q; IO-yukIash lyuklari; II-
ekskavator uchun portallar; 12-ekskavatomi tuzatish ishlari uchun kran.
K o ’p cho’michli zanjirli ekskavatorlar temryo’l
harakatda, zanjirli va
pnevmoharakatli turda ishlab chiqarilmoqda. Pnevmo g ’ildirak bilan faqat
kichik
modellar
ta ’minlanmoqda.
Ko’pcho’michli
ekskavatorlami
harakatlantirish uchun rels yo’llari tarkiblaming harakatlanishi uchun bo’lgan
y o ’llar bilan bir shpallarda o ’rnatiladi. Ekskavatoming o ’z harakatida 5 promil
qiyalikni bosa oladi, ishchi harakatda esa - 2.5-3 promil. Kuchli zanjirli
ekskavatorlar elektr harakatli bo’ladi. Uncha ko’p bo’lmagan
modellar dizel
yoki dizel-elektrik k o ’rinishda ishlab chiqarilmoqda. Yuqori yoki pastki qazish
uchun m o ’ljallangan va ketma-ket yuqori va pastki qazib olishga mo’ljallangan
bir cho’mich zaniirli ekskavatorlar mavjud. Yuqori qazishda energiya sarfi va
tog’ jinsini kesish kamayadi. Pastki qazib olishli ekskavatorlami zich gil tog’
jinslarida q o ’llash m a’qul.
Ekskavatorlar qaytmas, yarim qaytar va to’la qaytadigan bo’lishi mumkin.
T o’la qaytadigan ekskavatorlarda yo’naltirish ramali yuqori qismi 360° gacha
qaytishi mum kin, bu bitta ishchi maydonda yuqori pog’ona qismini ko’ndalang
qazish imkonini beradi. Bo’shatish turiga ko’ra ekskavatorlar portalli va yon
b o ’shatishli b o ’ladi. Portalli bo’shatish temiryo’l transportiga bo’shatishda
qo’llaniladi.
Y o’naltiruvchi rama qattiq yoki shamirsimon bo’lishi mumkin. Qattiq ramali
ekskavatorlami aylana qazib olishda qo’llaniladi,
shamirsimonni esa-alohida
qazish uchun. K o’plab ekskavatorlarda rama rejalashtiruvchi pog’onali bo’ladi.
K o ’p cho’michli ekskavatorlar Germaniyada ishlab chiqarilgan. Karyerlarda
k o ’pcho’michli zanjirli ekskavatorlar yumshatilgan tog’ jinslarini qazib olish
uchun qo ’llaniladi (kon-kimyoviy karyerlarda, Ukrainaning qo’ng’ir ko’mir
konlarida va boshqalarda).
K o ’p cho’michli zanjirli ekskavatorlaming texnologik xarakateristikalari
3.3-jadvalda keltirilgan.
101
Rotorli ekskavatorlarda (rasm. 3.14) ishchi a ’zo rotor o ’qi oxirida
o ’m atilgan rotorli ch o ’m ichli g ’ildirak hisoblanadi. Rotor g ’ildiragining
aylanishida to g ’ jin si qirindilarini kesgan holda
ular konveyerga tashlanadi,
konveyer rotor g ’ildiragi yon tom onida ekskavator o ’qida joylashadi. Keyin tog’
jinsi b o ’shatish konveyeriga va undan transport vositalariga etqaziladi.
Rotorli ekskavatom ing ishchi a ’zosi zanjirli ekskavatom ikiga qaraganda
quyidagi qulayliklarga ega. Qazish va yuklash operatsiyalari alohida am alga
oshiriladi, qazishning yuqori ta ’siri (zanjirlinikidan 1.5-2 m arta yuqori),
xavfsizlik va FIK. Rotorda 6 tadan 12 tagacha cho’michlar o ’m atiladi, ular
tishlar bilan ta ’m inlangan, tishlar qattiq q o ’tishmalar bilan ulangan.
