3.4 -jadval
K o’rsatldchlar
R otorli ekskavatorlar
ERG-400
ER-1250
ER-1250D
N azariy
unumdorlik
(yum shatilgan to g ’ jinsida),
мг
/
с
1370
1600
1250
Qazish balandligi, m
17
17
16
Qazish chuqurligi, m
1.5
1.5
1.5
Rotor g ’ijdiragi diametri, m
6.43
6.45
6.45
C ho’mich hajmi, m
0.4
0.4
0.4
Konveyer lentasi kengligi,
m
1.2
1.2
1.2
A sosga
b o ’lgan
bosim,
M Pa
0.108
0.135
0.135
H arakatlanish
tezligi,
m/min
2.9-5.8
6.25
6.25
M assa, t
578
690
695
Elektryuritgichlam ing
o ’m atilgan kuchi, kVt
580
670
670
104
3.4 -jadval davomi
Ko’rsatkichlar
Rotorli ekskavatorlar
ERShR-1600
ERShRD-5000
ERShR-12500
Nazariy
unumdorlik
(yumshatilgan to g ’ jinsida),
м1 / с
5000
5000
12500
Qazish balandligi, m
40
30
32
Qazish chuqurligi, m
7
3
4
Rotor g ’ijdiragi diametri, m
16.3
13
18
C ho’mich hajmi, m
1.6
1
3.5
Konveyer lentasi kengligi,
m
2
2
2.8
Asosga
b o ’lgan
bosim,
MPa
0.12-0.17
0.125-0.175
0.25
Harakatlanish
tezligi,
m/min
2-3
2-3
2.1-2.7
M assa, t
4244
4200
5700
Elektryuritgichlaming
o ’m atilgan kuchi, kVt
9400
berilmagan
Berilmagan
3.7. KO’P CHO’MICHLI EKSKAVATORLARNING TOG’ JINSINI QAZIB
OLISH SXEMASI VA ZABOYLARNING O’LCHAMLARI.
Reis harakatidagi k o ’p cho’michli zanjirli ekskavatorlar pog’onalami frontal
zaboylar bilan qazib oladi, zanjirli harakatdagi ekskavatorlar esa - yon tomonli.
Pog’onani frontal zaboy bilan qazib olishda kon massasini chiqarish parallel (bir
yoki k o ’p qatorli) va uchburchak qirindili qazib olinadi (rasm. 3.15).
C ho’michning pog’ona b o ’ylab harakatlanishida va ekskavatomi pog’ona
b o ’ylab v, tezlikda k o ’chirishda qirindilar paydo bo’ladi. Pog’ona balandligi va
qiyaligi, qirindining kengligi va qalinligi ekskavatoming texnik unumdorligi
bilan o ’zaro aloqada b o ’ladi, va quyidagi formula bilan aniqlanadi:
n ,m =60vJsS
(3.6)
=h.
sin a
bunda, /,-zaboyning qiyalik balandligi, m;
h-pog’ona balandligi, m;
a-pog’ona qiyalik burchagi, daraja;
105
5
-kesiladigan qirindi qalinligi, m.
C ho’m ichning to g ’ jinsi bilan kerakli darajada to ’ldirilishi ekskavatom ing
harakatini kerakli tezligini o ’zgartirish bilan yoki kesiladigan qirindining
qalinligini nazorat qilish bilan erishiladi. Zamonaviy zanjirli ekskavatorlar
uchun v, =4+12. г kattaligi ekskavatom ing yo ’naltiruvchi ramasini k o ’tarish
yoki tushurish y o ’li bilan nazorat qilinadi.
3.15-rasm . Kon m assasini k o ’p cho’michli ek sk av ato rlar bilan qazib olish sxemasi:
a-parallel yak k a q irin d ilar bilan; b-xuddi
o'sha
k o 'p qatorli; v-uchburchak q irin d ilar bilan; /, -
y o ’naltiruvchi ram an in g chiqish kattaligi.
Kon massasini parallel yakka yoki k o ’p qatorli qarindilar bilan qazib olish
ekskavatom ing doim iy unumdorligini va v,va kattaliklarida cho’m ichning samarali to ’ldirilishini ta ’minlaydi. Y akka qirindilar
ishida har bir qirindini echishdan keyin y o ’l reshyotkasi doimiy cheksiz
y o ’naltiradiganda harakat qiladi. Kirish kengligi qirindi kengligiga teng.
Qirindining m aksim al qalinligi « ^ z a n jir li ekskavatom ing cho’michi hajmi
bilan aniqlanadi. C ho’mich hajmi 400,560,800,1600,2240,31501 b o ’lganda
qirindining maksim al qalinligi mos ravishda 50, 56, 63, 71, 80, 90, 100 sm
bo ’ladi.
Kon massasini k o ’pqatorli parallel qirindilar bilan qazib olish pastki qazib
olishda va chiqariladigan ramaning mavjudligida ratsionalroq hisoblanadi.
P og’onani frontal zaboy bilan kon massasini uchburchak qirindi bilan qazib
olishda birinchi qirindini qazib olishda (ekskavator y o ’llarining k o ’chirilidan
keyin) ram a gorizontal holatda b o ’ladi. Har bir keyingi qirindi uchun rama
106
tushurilgan b o ’ladi. Zaxodkani qazib olishdan keyin pog’ona ostida grebnilar
qoladi, ular rejalashtiriladigan pog’ona bilan qazib olinadi. Qirindining bir hil
b o ’lmagan qalinligida uning uzunligi bo’yicha cho’michning bir hil bo’lmagan
to ’ldirilishi am alga oshadi va ekskavatoming unumdorligi bir qancha (5-8% ga)
kamayadi. Ekskavator yo’llari barcha zaxodkalar qazib olingandan keyin
k o ’chiriladi.
P og’onani frontal zaboylar bilan qazib olishda kon massasini parallel
qirindilar bilan qazishda yuqori qazib olishda pastki qazib olishdagi kabi jarayon
bir hil b o ’ladi. Ekskavator yo’llari qirindi qalinligiga ko’ra to’xtovsiz
k o ’chiriladi, yoki (rejalashtirish pog’onasi mavjudligida) rejalashtirish pog’onasi
uzunligi b o ’yicha davriy amalga oshiriladi.
P og’onani yon zaboy bilan qazib olishda yuqori va pastki qazib olish
q o ’llaniladi. Serpsimon qirindilar bilan kon massasini qazib olishda zaboyning
maksimal kengligi ramaning uzunligi, qiyalik burchagi va qaytish burchagi bilan
aniqlanadi (kuchli ekskavatorlar uchun 20-30m ni tashkil qiladi).
Zanjirli ekskavatorlaming zaboy balandligi qazish balandligi, yo’naltiruvchi
ramaning uzunligi va uning qiyalik burchagiga bog’liq va 5-40m oralig’ida
o ’zgaradi. Ram aning qiyalik burchagi qazib olinadigan tog’ jinsi turg’unligi
bilan aniqlanadi va 45° dan oshmaydi.
G orizontal va qiya plastlami alohida qazib olishda ko’pcho’michli
k o ’psham irli ramali zanjirli ekskavatorlar foydalidir.
Zanjirli
va
qadam
tashlash-rels
harakatidagi
rotorli
ekskavatorlar
pog’onalam i asosan yon zaboylar bilan qazib oladi. Frontal zaboy rels
harakatidagi ekskvatordan foydalanganda qo’llaniladi, shuningdek alohida qazib
olishda ham. Yon qazib olishda ekskavator joyida turadi, rotor va o’q esa
ekskavatom ing o ’qiga nisbatan a>=904-i35'darajaga qayiriladi. Yon zaboylardan
foydalanish ekskavatorlaming harakatlanishi uchun elektr energiyasi sarfini
kamaytiradi.
Rotorli ekskavatorlar bilan kon massasini vertikal yoki gorizontal qirindilar
bilan qazib olish mumkin (rasm. 3.16). Gorizontal qirindilarda qazib olinadigan
107
p o g ’onaning balandligi kamayadi, qazib olishning energiya sarfi ortadi (30%
gacha) va rotorga b o ’lgan bosim oshadi (10-30% ga). Ekskavatoming asosga
bosimi vertikal qirindilar bilan qazib olishda gorizontaldan ko ’ra balandroq. Shu
sababli turg’un to g ’ jinslarida vertikal qirindilardan foydalaniladi. Gorizontal
qirindilar yumshatilgan va sochiluvchan tog’ jinslarini
qazib olishda
q o ’llaniladi. Vertikal va gorizontal qirindilam ing aralashtirib qo’llanilishi
turg’un bo ’lmagan tog’ jinslarida kichik burchakli qiyaliklar hosil qilishda va
alohida qazib olishda amalga oshiriladi.
3.16-rasm . Kon m assasini rotorli ek sk a v ato rla r bilan qazib olish sxemasi (q irin d ilarn i
qazib olish ketm a-ketligi son bilan k o ’rsatilgan):
| 