• Kimga qildim bir vafokim, yuzjafosin kormadim, Ко ‘rguzub yuz mehr, ming dardu balosin ко ‘rmadim.
    		•

    Obidjon karimov




    Download 1,65 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet36/48
    Sana05.06.2024
    Hajmi1,65 Mb.
    #260628
    1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   48
    Bog'liq
    Mumtoz she\'riyat janrlari. Karimov O

    JANRLARI
    Reja:
    1.Fard janri, uning o ‘ziga xos xususiyatlari: hajm, mavzu va 
    g ‘oya.
    2.Navoiy fardlari.
    3.М иатш о janri, uning o ‘ziga xos xususiyatlari.
    4.Ta'rix janri, uning o ‘ziga xos xususiyatlari.
    5.Chiston.
    6.Navoiy, Ogahiy, Uvaysiy chistonlari.
    7.Xulosa.
    FARD
    Fard (Jjs) ning ko‘pligi - mufradot - arabcha so‘z bo‘lib, yolg‘iz, 
    yagona, yakka degan ma'nolami bildiradi. Adabiy termin sifatida 
    esa «klassik lirikaning eng kichiq janri, yolg‘iz bir baytdangina 
    iborat bo‘lgan she'r».
    Bu janr fors-tojik, arab va turkiy xalqlar adabiyotida, jumladan, 
    o ‘zbek adabiyotida keng tarqalgan. Fard alohida asar bo‘lib, 
    mustaqil holda keladi, lekin shu bilan birga и katta hajmli asarlar 
    to ‘qimasiga kirib, xulosa yasash, «qissadan hissa» chiqarish 
    vazifasini o ‘taydi.
    Alisher Navoiy fard termini qatorida bayt so‘zini ham qo ‘llaydi. 
    Uning «Mahbubul-qulub», «Munshaot» asarlarida shunday holni 
    ko‘rish mumkin. Lekin turli matnlar orasida kelgan baytlar hamma 
    vaqt ham fard boMavermaydi. Ular muallifning biror boshqa 
    asaridan ajratib olingan va situatsiyaga mos holda keltirilgan 
    boMishi mumkin.
    Masalan, Navoiy «Mahbubul-qulub» asarida shunday deb 
    yozadi:
    «Har 
    kimgakim. 
    bir vafo 
    ko‘rguzdum, 
    yuz 
    bevafolig‘ 
    ko‘rmaguncha qutulmadim. Va har kim bilakim bir mehr-u 
    muhabbat oyini tuzdum, ming javru mazallat tortmaguncha xalos 
    bo‘ lmadim.
    Bayt:
    60

    Kimga qildim bir vafokim, yuzjafosin ko'rmadim,
    Ко ‘rguzub yuz mehr, ming dardu balosin ко ‘rmadim.
    Bu yerda keltirilgan misralarning fard emasligi oydin. Navoiy 
    o ‘zining mashhur g ‘azali matlaini vafo to ‘g ‘risida fikr yurita turib 
    keltiradi.
    Fard g ‘oyaviy-tematik jihatdan didaktik va falsafiy poeziyaga 
    yaqin turadi.
    Ularda 
    shoirlar 
    k o ‘pincha 
    o ‘zlarining 
    axloqiy-tarbiyaviy 
    fikrlarini, falsafiy qarashlarini beradilar. Shuning uchun fardlar 
    hikmatli so'zlar, maqol-matallar darajasida boMadi.
    Masalan, Navoiyning ayrim fardlarini ko'raylik:

    Download 1,65 Mb.
    1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   48




    Download 1,65 Mb.
    Pdf ko'rish