keltirilgan ruboiy va ruboiyalaming deyarli hammasida shu holni
ko‘rish mumkin:
Ey sendin о ‘lib bag ‘rim ham ко ‘ksum dog ‘
Ко ‘nglim о ‘tu-ul о ‘tqa to ‘kub ashkim yo g ‘
Tan о ‘Isa g'aming ichra joningfido
Jon kuysa muhabbatingda, sen bo ‘lg ‘il sog ‘.
Bobur mazkur ruboiyning
3-misrasi
axrabning
m a f ulu
mafo’iylun m a f umu fa'ul vaznida bitilganini ko‘rsatadi.
Ruboiy qofiyalanishiga qarab ikki xil bo‘ladi:
1 .Xosiy ruboiy-a-a-b-a shaklida qofiyalanadi.
2.Ruboiya yoki taronai ruboiy - hamma misralar qofiyadosh
bo‘ladi (a-a-a-a).
Ruboiy fors-tojik poeziyasidagi «du bayti»dan g‘oyaviy-tematik
va shakliy-poetik xususiyatlari bilan farq qilinadi. «Du bayti» vazn
jihatidan ham erkinroq bo‘ladi. Ruboiyning birinchi misrasi tezis
bo‘lib, unda shoir aytmoqchi b o ig an fikrini o ‘rtaga tashlaydi.
Boshqacha aytganda,
ruboiyning birinchi
misrasi
uning
mavzusini ifodalaydi.-Ikkinchi misrani ma'lum ma'noda antitezis
deyish mumkin. Bunda birinchi misraga qarama-qarshi fikr aytiladi.
Ruboiyning birinchi misrasi moddai ruboiya deb ataladi. Bu
misra shoiming to ‘rtinchi misrada aytmoqchi bo‘lgan xulosasi
uchun ko‘prik vazifasini o ‘taydi. Ruboiyning to ‘rtinchi misrasi
sintez deb ataladi. Bunda shoir avvalgi uch misradan g‘oyaviy
xulosa chiqaradi. Bu xulosa shoiming asosiy g ‘oyasidir.
Ruboiyning bu namunasi fors-tojik adabiyotida Umar Xayyom
ijodida to ‘la shakllandi. E'tibor beraylik:
