8-MAVZU: RUBOIY VA TUYUQ JANRLARI
Reja:
1 .Ruboiyning jan r xususiyatlari: hajm, qofiya, vazn.
2.Ruboiyning qofiyalanishiga k o ‘ra turlari:
ruboiyi xosa; ruboiyi tarona.
3.Sharq ruboiyoti va o ‘zbek ruboiylari.
4.Tuyuq janri, uning o ‘ziga xos xususiyatlari.
5.Navoiy va Bobur tuyuq haqida.
6.0 ‘zbek tuyuqchiligi tarixi.
Ruboiy arabcha so‘z bo‘lib, «to'rtlik» degan ma'noni anglatadi.
Poetik istiloh sifatida esa to‘rt misradan iborat,
a-a-b-a yoki a-a-a-a
tarzida qofiyalanib keluvchi o ‘ziga xos
vaznda yozilgan mustaqil
she'r ruboiy deyiladi.
Ruboiy dastlab fors-tojik she'riyatida R o‘dakiy
ijodida paydo
bo‘ldi. Bu jan r arab adabiyotidan ham o ‘rin oldi. Unga to ‘rtliklar
asos bo‘ldi. O 'zbek mumtoz she'riyatida
ruboiyning poetik shaklida
bir
tomondan,
fors-tojik tilidagi ruboiylar,
ikkinchi tomondan,
o ‘zbek xalq she'riyati muhim asos bo'ldi. 0 ‘zbek xalq og‘zaki
ijodida ruboiyga o ‘xshab ketadigan
asarlar qadimdan buyon
mavjuddir. 0 ‘zbek folkloridagi ko‘pgina qadimiy lirik she'rlar shakl
jihatdan ruboiyni eslatadi. Bunga «Devonu lug‘otit- turk»dagi
ko‘pgina to ‘rtliklar misol bo ‘la oladi.
Ruboiy va uning shakliy-poetik xususiyatlari to ‘g ‘risida o ‘tmish
olimlari va hozirgi adabiyotshunoslar
qimmatli fikr-mulohazalami
bildirganlar. Zahiriddin Muhammad Bobur hazaj bahrining «а...» va
«а...» shajaralaridagi 24 shu'bani ko‘rsatgan.
