o ‘tib ketsam, Hindistonni yana havas qilsam. yuzim qora bo ‘lsin”
degan forscha she’riga javob tarzida yozilgan.
Qit'a turli mavzuda yaratilgan. Shoirlar ko‘pincha
falsafiy,
ijtimoiy-siyosiy
qarashlarini,
axloq-odob
haqidagi
fikr-
mulohazalarini qit'ada ifodalaganlar.
Shuningdek, shoirlar prozaik asarlarda - badiiy nasr, tarix, xotira
va
boshqa
asarlarida
ma'lum
bir
masala
haqidagi
fikr-
mulohazalarini
yakunlab,
ko‘pincha qit'a keltirganlar.
Qit'a
«qissadan
hissa»
vazifasini
o ‘tagan
(masalan
Sa'diyning
«Guliston»i, Jomiyning «Bahoriston»i, Navoiyning «Mahbub-ul -
qulub»i) va boshqalar.
Navoiy qit'aning tematik-g‘oyaviy
va estetik-badiiy qimmatini
ta'riflab quyidagicha qit'a yaratgan:
Mundaq muqattaotki, men yig‘misham erur,
Har biri hadiqai xirad aylar uchun farog‘.
Majmuin uyla kishvare sathini,
Hikmat suyidin aylamisham qit'a-qit'a bog‘.
Qit'alarda taxallus qoMlanishi shart bo‘lmagan. Biroq ayrim
qit'alarda, xususan 7 baytdan ortiq b o ‘lgan qit'alarda shoir taxallusi
ham kelishi mumkin. Masalan: Navoiyning:
Vajhi halos uchun kishi
kim desa fikr etay. Qismat rizosiddin anga begonaliq kerak deb
boshlanuvchi 9 baytli qit’asi quyidagi
taxallusi bayt bilan tamom
boiadi.
“Desang halos o‘lay borisidin Navoiydek behudlug‘u may
ichmaku davonilig‘ kerak” toMaligicha keltirilgan quyidagi qit’ada
taxallus birinchi baytdadir:
