dedimki, uchragay manga bir sarv qomat. Nogoh bir necha
muvofiqi hamsuhbatni ko ‘rdumki, bir go‘shada o ‘lturib erdilarkim,
alam ing orasida m uxolif rost emas edi. Ular sharga oyoq (qadah)
tutadilar, biroq u rad etadi,
Endi unga ma'jun (bang) bermoqchi bo ‘ladilar. har biri o ‘zini
maqtaydi, o ‘z sifatlarini ulug‘lovchi dalillar keltiradi.
Y usuf Amiriy chog‘imi yosh kuchga to ‘lgan
yigit singari,
bangni esa tarkidunyo qilgan darvish so‘fi qiyofasida tasvirlaydi.
Y usuf Amiriy munozarasi chinakam dunyoviy g ‘oyaIami tarannum
etuvchi, dunyoni sevuvchi, sevgini tarannam qiluvchi asardir. Unda
shoirning tarkidunyochilikka boigan salbiy munosabati yaqqol
k o‘rinib turadi.
Amiriy munozarasi, filologiya fanlari
doktori Rustamovning
k o‘rsatishicha,
ozariy
shoir
Fuzuliyning
“Bangi
boda”
munozarasiga katta ta ’sir etgan.
Yaqiniyning o ‘q-yoy orasinda munoza asari ko‘proq prozaik
y o ‘lda yozilgan. Bunda chol qiyofasidadagi yoy bilan yigit
qiyofasidagi o‘q o ‘rtasidagi munozara tasvir etilgan.
M unozara katta hajmli boshqa shakldagi, y a ’ni janrdagi
asarlar
tarkibiga ham kirgan. Masalan Nishotiyning “Husn va Dil”
dostonida sozlar va gullar m unozarasi bor.
M unozara janri elementlarini “Xisrav v a Shirin” (Qutb) «Yusuf
va Zulayho» (Durbek) “Lisonut-tayr” (Navoiy) kabi asarlarda
ko ‘ramiz.
Munozaralar yaratish a n ’anasi keyingi davr o ‘zbek adabiyotida
davom etdi. Gulxaniyning “Zarbulmasal” asarida ham munozara
elementlari mavjud. Hamza Hakimzoda Niyoziyning “M evalar
munozarasi”
klassik
she’riyatimizda
eng
so’nggi
munozaralardandir.
Bundan tashqari Sulton Jo ‘raning «Tinish belgilar majlisi»
asari
yana bir munozaraga misoldir.
Qit’a - arabcha so ‘z b o ‘lib, bo ‘lak, qism, parcha ma'nolarini
anglatadi. X.K.Baranov qit'ani:
1)
parcha (adabiy asar)
2)
kichik she'r
3)
musiqa deb izohlaydi.
47
U adabiy terminologiyada klassik she'riyatning lirik janrlaridan
biridir.
Qit'a arab,
fors-tojik,
turkiy, jumladan
o‘zbek
klassik
she'riyatida, keng tarqalgan janrlardan biridir.
Bu jan r rus va G ‘arbiy Yevropa she’riyatida “fragment” deb
nomlangan she’rlarga o‘xshaydi.
Odatda, qit'a ikki va undan ortiq baytdan iborat bo‘ladi.
(a-b, g-b, v-v) ba'zan esa a-a, b-b, v-v sxemasida qofiyalanadi.
Masalan:
