|
“Fizika va texnologik ta’lim” jurnali | Журнал “Физико-технологического
Pdf ko'rish
|
| bet | 158/167 | | Sana | 18.01.2024 | | Hajmi | 2,16 Mb. | | #140538 |
“Fizika va texnologik ta’lim” jurnali | Журнал “Физико-технологического
образование” | “Journal of Physics and Technology Education” 2021, № 4 (Online)
Journal of Physics and Technology Education | https//phys-tech.jspi.uz/
161
unda shakllanish ham o‘zlashtirish ham kutilgandan past darajada bo‘lishi aniq.
Demak, muloqot jarayonini tashkil etuvchi o‘rgatuvchi va o‘rganuvchilar bilan
bog‘liq faktorlar bir-biri bilan uzviy bog‘liq hamda ularning o’zaro eng qulay
muvofiqlashuv jarayonigina eng katta samarasini berar ekan. Ushbu faktorlar
ahamiyati jihatidan bir xil bo‘lsada, muloqot jarayonini sodir bo‘lishi bo‘yicha har
xil bo‘ladi. Tashqi muhit bilan bog‘liq bo‘lgan faktorlar ta’sirini boshlanishi
muloqotni boshi hisoblanib, ana shu ta’sirlar natijasiga o‘rgatuvchi bilan bog‘liq
faktorlar ta’siri esa muloqotni davomi hisoblanib, bu faktorlar aks ta’sir bo‘lgan
o‘rganuvchi bilan bog‘liq faktorlari esa muloqot oxirini belgilaydi. Uni
quyidagicha ifodalash mumkin.
W Y1 Y2 Z1 Z2
W – tashqi muhit bilan bog‘liq bo‘lgan faktorlar;
Y1 – o‘rgatuvchilar bilan bog‘liq bo‘lgan faktorlar;
Y2 - o‘rganuvchilar bilan bog‘liq bo‘lgan faktorlar;
Z1 Z2 – shakllantirish va o‘zlashtirish ko‘rsatkichlari ;
Demak, ushbu faktorlar ketma-ketlik bo‘yicha birinchi tashqi muhit, ikkinchi
o‘rgatuvchi, uchinchi o‘rganuvchilar bilan bog‘liq faktorlar bo‘lib, ahamiyati
jihatidan muloqot uchun bir xil bo‘lgani sababli uchalasini ham matematik apparat
tanlashda hisobga olinadi.
Ushbu faktorlar ta’sirida muloqotni o‘zlashtirish va shakllantirish jarayon
holatlari ta’sirlar natijasiga bog‘liq holda har xil holat ehtimollarida bo‘lishi
mumkin, ya’ni ta’lim prinsiplari darajasida va kam holatlarda hamda yuqori
holatlarda bo‘lishi mumkin. YuMO‘KTT faoliyatini faqatgina ta’lim tamoyillari
bilan taqqoslaganda ularga teng va yuqori darajada bo‘lish ehtimolligi qoniqtiradi.
Muloqotga faktorlar ta’sirida vujudga kelgan holatlarda ayrim ko‘rsatgichlar
maksimalga, ayrim ko‘rsatgichlar minimalga yerishadi. Bunday ko‘rsatgichlarga
tayyorlov muddati, o‘quv vaqti, amaliyot vaqti, tayyorlov muddati ichida berilgan
fanlarga, mavzularga, amaliyotlarga berilgan vaqtlar hamda kalendar vaqtlar,
o‘zlashtirganlik, o‘rganganlik, o‘rgatilganlik, shakllanganlik va boshqa shu kabi
ko‘rsatgichlar kirishi mumkin. O‘rganuvchi va o‘rgatuvchi o‘rtasidagi muloqot
holatlarini ma’lum miqdordagi ko‘rsatgichlari har xil qiymatda bo‘ladi. Bunda
muhimi shuki, tizim faoliyatini muvofiqlashtirish uchun jumladan, shakllantirish
jarayonini muvofiqlashtirish uchun qaysi ko‘rsatkichlarni maksimal qiymatiga qaysi
ko‘rsatkichlarni minimal qiymatiga erishish mumkinligini aniqlashi kerak.
Ma’lumki, YuMO‘KT muddati berilgan bo‘ladi. Ana shu muddat bilan bog‘liq
bo‘lgan barcha vaqtlarda muloqotni saviyasini oshirishga muvvafaq bo‘lish kerak,
ya’ni muloqot jarayoni saviyasini belgilovchi barcha ko‘rsatkichlari qoniqarli
|
| |
