|
Nutq faoliyatining fiziologik mexanizmlari
|
| bet | 50/125 | | Sana | 10.02.2024 | | Hajmi | 1,25 Mb. | | #154263 |
Bog'liq Umumiy pedagogika va psixologiya uslubiy ko\'rsatma 2023Nutq faoliyatining fiziologik mexanizmlari.
1.Nutqni idrok qilish oddiy reflektor faoliyatining qonunlari asosida sodir boʻlishi mumkin. Chunki uni yuzagakeltiruvchi stimullar birinchi signallar tipidagi qo‘zgʻatuvchilardan iboratdir9masalan: “Marsh”, “Salom”)
2.Nutqni yuzagakelishi va idrok qilinishidan inson “signallarning signali” (I.P.Pavlov ) trazdagi soʻzlardan foydalanishi mumkin. Mazkur jarayon bosh miya katta yarim sharlarning poʻstida amalga oshadi
3. P.Broka (1861y) miya poʻstining maʼlum qismi (miya chap yarim shari peshana qismining pastki tomonidagi burmalarning orqa qismi) shikastlansa, bemorlarda nutq artikulyasiyasining bo‘zilishini kashf etgan va “ soʻz obrazlarini harakatlantiruvchi markaz” deb atagan.
4. K.Vernike 91874) bosh miya yarim sharlari peshana qismining tepa tomonida “soʻzlarning sensor obrazlari” joylashgan deb dallilashga harakat qiladi. Nutq mexanizmlari ( N.I. Jinkin)
1.Biron fikrni nutq vositasi yordami bilan bayon qilishlhdan oldin, maxsus kod orqali bu fikrning asosini to‘zamiz – u programmalashtirish mexanizmidir.
2. Undan keyin rejalashtirishdan gapning grammatik tuzilishiga oʻtish bilan bir guruh mexanizmlar keladi
3. Esda olib qolishni soʻzlarning grammatik xususiyatlarini amalda qoʻllashni taʼminlovchi mexanizm.
4. Bir xil tipdagi to‘zilishdan boshqa tipdagi to‘zilishga oʻtish mexanizmi.
5. Programma elementlarini grammatik to‘zilishga yoyish mexanizmi.
6. Soʻzni maʼnosiga qarab qidirishni taʼminlovchi mexanizmlar.
7. Sintagmalarni harakat jihatidanprogrammalashtiruvchi mexanizmlar
8. Nutq tovushlarini tnlash va harakat programmasidan tovushlarni toʻldirishga oʻtish mexanizmlari
9. Nutqni amalga oshirishni taʼminlovchi mexanizm.
Nutq rivojlanish davrlari.
1-davr – 2 oydan 11 oygacha
2 – davr -11 oydan 19 oygacha
3 – davr – 19 oydan 3 yoshgacha
Nutq rivojlanishi qoʻydagi xususiyatlarga ega:
a) gugulash
b) gʻudurlanish (soxta soʻzlar)
v) paradigmatik fonetika (1,3- 1,5 yoshgacha) – buvi, buva, oʻtir, oʻtirdi, oʻtiradi.
g) nutqning vaziyatbobligi ( J Piaje – situativ nutq);
d) nutq egosentrizmi (J. Piaje –egosentrik nutq)
|
| |
