|
Nutq vujudga kelishning nazariyalari
|
| bet | 51/125 | | Sana | 10.02.2024 | | Hajmi | 1,25 Mb. | | #154263 |
Bog'liq Umumiy pedagogika va psixologiya uslubiy ko\'rsatma 2023Nutq vujudga kelishning nazariyalari.
Psixologiya, psixofiziologiya, psiholingvistika fanlarida toʻplangan nazariy va amaliy materiallar taxliliga koʻra, akustik nutq signallari murakkab muvofiqlashgan harakatlarning natijasida namoyon boʻluvchi majmuaviy holatlarning birlashuvi nutq apparati deyiladi.
Odatda, oʻpka va nafas olish tana aʼzolarning muskul harakatlari bosimning oshishini va havo oqimlarning (ichki va tashqi) nutq aktida artikulyatorlar qatnashishini o‘zluksiz ravishda taʼminlab turadi.Nutqni vujudga keltiruvchi umumiy apparat sxemasi uchta jihatini oʻzida aks ettiradi.
I. Nutqning anatomik tasviri:
1.Koʻkrak qafasi.
2.Oʻpka
3.Traxeya
4.Ovoz paychalari.
5.Tomoq trubkasi.
6.Halqum boʻshligʻi.
7.Tanglay pardasi.
8.Ogʻiz boʻshligʻi.
9.Burun boʻshligʻi.
II. Nutqning funksional elementlari.
1.Nafas olish tomirlari, muskullarning kuchi.
2. Oʻpka sigʻimi.
3. Traxeya harakati.
4. Ovoz paychalari tebranishi yoki harakati.
5. Tomoq trubkasining funksiyasi.
6. Halqum boʻshligʻining organiq vazifasi.
7. Tanglay pardasining holati ( torayishi, kengayishi, shilimshiqligi).
8. Ogʻiz boʻshligʻi ( uning tarkiblari, aʼzolari: tish, havo harakati, kuchaytirgich, susaytirgichlar va hokozo)
9. Burun boʻshligʻi va uning tarkibiy aʼzolari ( kataklari, tuklari, namligi, quruqligi)
10. Ogʻizdan nurni (yorugʻlikni) kirib kelishi, yaʼni nurlanishi.
11. Burundan nurni kirib kelishi.
12. Ogʻiz va burundan havo oqimining kirishi.
13. Ichki tana aʼzolaridan havo oqimining chiqib ketishi.
III.Nutqning ekvivalent blok sxemasi:
1,2,3 – oʻpka va traxeya sigʻimi,
4.-ovoz( tovush) tebranishining manbai,
5.6 –xiqildoq va tomoq aʼzolarining sigʻimi,
7 – tanglay pardasi mexanizmi,
8 –ogʻiz boʻshligʻi sigʻimi,
9 – burun boʻshligʻi sigʻimi,
10 – ogʻiz traktidan chiqish signali,
11 – burun traktidan chiqish signali,
12 –shovqin manbai.
|
| |
