O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan

79 
2. Botiq yumaloq ko'zgu ekranda narsa tasvirini G=4 marta kattalashtirib beradi. 
Narsadan ko'zgugacha bo'lgan masofa 
25 sm. ko'zguning egrilik radiusi 
aniqlansin. (40 sm) 
3. Botiq ko'zguning fokus masofasi = 15 sm. Ko'zgu narsaning haqiqiy tasvirini 3 
marta kichiklashtirib beradi. Narsadan ko'zgugacha bo'lgan masofa aniqlansin. ( 60 
sm ) 
4.
a
va 
b 
rasmlarda sferik ko'zguning bosh optik o'qi MN ning o'rni, nurlanuvchi 
nuqta S vauning tasviri S' ko'rsatilgan. Tuzish yo'li bilan ko'zguning optik markazo O, 
Uning qutblari P va bosh fokusi F ning o'rni topilsin. Berilgan ko'zgu botiq yoki 
qavariqligi aniqlansin. Tasvir haqiqiy bo'ladimi yoki mavhummi?
 
 
5. Qavariq ko'zguning egrilik radiusi R = 50 sm, balandligi h = 15 sm bo'lgan jism 
ko'zgudan a = 1 m masofada turibdi. Ko'zgudan tasvirgacha bo'lgan masofa b va uning 
balandligi H aniqlansin. (-20 sm, 3 sm) 
6. Botiq ko'zgu ekranda quyoshning tasvirini d = 28 mm li doira ko'rinishida beradi. 
Osmondagi quyoshning diametri burchak o'lchagichda β = 32`. Ko'zguning egrilik 
radiusi R aniqlansin.( 6 m ) 
7. Stolda qog'oz varag'i yotibi. Qog'ozga α = 30
0
burchak ostida tushayotgan 
yorug'lik nuri unda yorug' dog hosil qilmoqda. Agar qog'oz ustida d = 5 sm 
qalinlikdagi yassi parallel shisha pilastina qo'yilsa bu dog' qanchaga siljiydi?( 1.1 sm ) 
8. Nur d = 30 mm qalinlikdagi shishaplastinkaga α = 60
0
burchak ostida tushadi. 
Plastinkadan chiqqandan keyin nurning yon tomonga silishi aniqlansin.(15.4 mm) 
9. Yorug'lik sindirish ko'rsatkichi n
1
bo'lgan muhitdan sindirish ko'rsatkichi n
2
bo'lgan 
muhitga o'tadi. Agar qaytganva singan nurlar orasidagi burchak 90
0
ga teng bo'lsa 
tgα = n
2
/
n
1
ekanligi ko'rsatilsin.( α - tushish burchagi ) 
10. O'tkir uchli pona shaklidagi prizmaning sindirish burchagi ϴ = 2
0
. Agar prizma 
shishasining sindirish ko'rsatkichi n = 1,6 ga teng bo'lsa, nurning prizma orqali 
o'tadigan eng kam og'ish burchagi aniqlansin.( 1
0
1 ) 

80 
11. Parallel nurlar dastasi ὲ= 60
0
burchak ostida qalin shisha plastinkaga tushadi va 
sinib shishaga o'tadi. Dastaning havodagi kengligi a = 10 sm. Dastaning shishadagi 
kenligi b aniqlansin. ( 16.3 sm ) 
12. Shisha prizmanng sindirish burchagi ϴ = 30
0
. Yorug'lik nuri prizma qirrasiga 
uning sirtiga tik ravishda tushadi va dastlaki yo'nalishidan σ=20
0
burchakka og'gan
holda, boshqa qirrasidan havoga chiqadi. Shishaning sindirish ko'rsatkichi n 
aniqlansin. ( 1.63 ) 
13. ϴ = 60
0
sindirish burchagiga ega bo'lgan shisha prizmaga yorug'lik nuri tushadi. 
Agar nur prizma ishida simmetrik yurganda og'ish b urchagiσ=40
0
bo'lsa, shishaning 
sindirish ko'rsatkichi n aniqlansin.( 1.53 ) 
15. Sindirish burchagi 60
0
bo'lgan shisha prizmaning qirrasiga ὲ
1
= 45
0
burchak 
ostida yorug'lik nuri tushadi. Nurni prizmadan chiqishidagi ὲ
2
va nurding dastlabki 
yo'nalishidan og'ish burchagi σ aniqlansin.( 53
0
38 )
16.Sindirish ko’rsatgichi 1.5 bo’lgan shishadan tayorlangan ikki tomonlama qavariq 
linzaning optik kuchi 8 dptr va egrilik radiuslari teng. Agar linzaning bitta qavariq 
tomoni kumushlansa uning optikk kuchi qanday o’zgaradi. (24 dptr)

Download 3,61 Mb.