• O‟rinlarini almashtirish
  • Gammalashtirish
  • O‟rinlarni almashtirish usullari
    		•

    O‟quv qo‟llanma




    Download 3,82 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet7/76
    Sana18.11.2023
    Hajmi3,82 Mb.
    #101076
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   76
    Bog'liq
    risklarni baholash

    Kriptografiya nuqtai – nazaridan, shifr - bu kalit demakdir va ochiq 
    ma‘lumotlar to‘plamini yopiq (shifrlangan) ma‘lumotlarga o‘zgartirish 
    kriptografiya o‘zgartirishlar algoritmlari majmuasi hisoblanadi. 
    Kalit - kriptografiya o‘zgartirishlar algoritmining ba‘zi bir parametrlarining 
    mahfiy holati bo‘lib, barcha algoritmlardan yagona variantini tanlaydi. Kalitlarga 
    nisbatan ishlatiladigan asosiy ko‘rsatkich bo‘lib kriptobardoshlilik hisoblanadi. 
    Kriptografiya himoyasida shifrlarga nisbatan quyidagi talablar qo‘yiladi: 

    yetarli darajada kriptobardoshlilik; 

    shifrlash va qaytarish jarayonining oddiyligi; 

    axborotlarni shifrlash oqibatida ular hajmining ortib ketmasligi; 

    shifrlashdagi kichik xatolarga tasirchan bo‘lmasligi. 
    Ushbu talablarga quyidagi tizimlar javob beradi: 

    o‘rinlarini almashtirish; 

    almashtirish; 

    gammalashtirish; 

    analitik o‘zgartirish. 
    O‟rinlarini almashtirish shifrlash usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn 
    belgilarining matnning ma‘lum bir qismi doirasida maxsus qoidalar yordamida 
    o‘rinlari almashtiriladi. 
    Almashtirish shifrlash usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari 

    10 
    foydalanilayotgan yoki boshqa bir alifbo belgilariga almashtiriladi. 
    Gammalashtirish usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari shifrlash 
    gammasi belgilari, ya‘ni tasodifiy belgilar ketma-ketligi bilan birlashtiriladi. 
    Taxliliy o‟zgartirish usuli bo‘yicha boshlang‘ich matn belgilari analitik 
    formulalar yordamida o‘zgartiriladi, masalan, vektorni matrisaga ko‘paytirish 
    yordamida. Bu yerda vektor matndagi belgilar ketma-ketligi bo‘lsa, matrisa esa 
    kalit sifatida xizmat qiladi. 
    O‟rinlarni almashtirish usullari 
    Ushbu usul eng oddiy va eng qadimiy usuldir. O‘rinlarni almashtirish 
    usullariga misol sifatida quyidagilarni keltirish mumkin: 

    shifrlovchi jadval; 

    sehrli kvadrat. 
    Shifrlovchi jadval usulida kalit sifatida quyidagilar qo‘llaniladi: 

    jadval o‘lchovlari; 

    so‘z yoki so‘zlar ketma-ketligi; 

    jadval tarkibi xususiyatlari. 
    Misol.
    Quyidagi matn berilgan bo‘lsin: 

    Download 3,82 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   76




    Download 3,82 Mb.
    Pdf ko'rish