Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 2 | ISSUE 3
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor
SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor
ASI Factor = 1.7
721
w
www.oriens.uz
March
2022
Keywords. Complex gas treatment plant, primary gas treatment plant, collection
points, filtration, sedimentation.
KIRISH
Gaz va gazkondensatli konlardan qazib olinayotgan tabiiy gazlar quduqlar ustki
qismidan to iste’molchiga jo‘natish uchun magistral quvurlarigacha murakkab yig‘ish
va ishlov berish jarayonini o‘tadi. Quduqlarning mahsulotlarini yig‘ish tizimi gani
quduq ustidan gazni kompleks tayyorlash qurilmalariga,
asosiy binoga yoki gazni
qayta ishlash zavodlariga yuborilganga qadar uzatish uchun mo‘ljallangan jihozlar
komplekti, armaturalar va kommunikatsiyalardan iborat.
Gazni yig‘ish tizimi maydon va konning konfiguratsiyalari,
quduq usti
parametrlari va debiti, kon zahiralari,
hajmi va tarkibi, mahsuldor qatlam
tavsifnomalari va soni, gazni tashish uchun tayyorlash usuli, tovar gaz sifatiga bo‘lgan
talablar, texnologik jihozlar quvvati va boshqa shu kabi omillarga bog‘liq.
Hozirgi paytda gaz qazib olish hajmining ko‘payishi guruxiy gaz yig‘ish
tizimlariga o‘tishni taqazo qilmoqda va bu tizim respublikamiz gaz konlarida keng
qo‘llanilmoqda. Bu tizimda bir gurux quduqlar markazida gaz yig‘ish
punktlari
joylashtiriladi va ulardan umumiy kon kollektorlaridan GKTQ lariga yuboriladi. Gaz
mahsulotlarini yig‘ish tizimining asosiy elementi alohida quvurlar va kollektorlar
hisoblanadi. Ular orqali tabiiy gaz gazni kompleks tayyorlash qurilmalari, gaz yig‘ish
punktlari yoki gazni qayta ishlash zavodlariga yuboriladi. Yig‘ish tizimini loyihalash
birinchi navbatda gaz quvurlari ish unumdorligi va ularning
diametrlarini aniqlash,
gidratlar hosil bo‘lishi oldi olinishi va korroziya jarayonlari sodir bo‘lmasliklari kabilar
asosida olib boriladi.
Gaz va gazkondensat konlaridan qazib olinayotgan tabiiy uglevodorod gazi
asosan metan va unchalik ko‘p miqdorda bo‘lmagan og‘ir uglevodorodlardan iborat.
Bundan tashqari har qanday tabiiy gaz tarkibida suv bug‘lari, vodorod sulfid, uglerod
oksidi kabi qo‘shimchalar mavjud. Keltirilgan qo‘shimchalardan gazni tayyorlashni
taqazo qiladigan eng muhimlavri vodorod sulfid va suv bug‘lari hisoblanadi.
Tabiiy
gazni magistral quvurlarga yuborilganga qadar ulardan har xil usullar, texnologik va
kimyoviy texnologik jarayonlar qo‘llanilgan holda tozalanadi.
