• 2.2. Analog-raqam, raqam – analog o‘zgartiruvchi qurilmalar
    		•

    Oraliq o‘lchov o‘zgartirgichlar




    Download 2,55 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet22/160
    Sana13.07.2024
    Hajmi2,55 Mb.
    #267489
    1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   160
    Bog'liq
    O’rnatilgan tizimlar O’quv uslubiy majmua

    Oraliq o‘lchov o‘zgartirgichlar
    . Bu qurilmalar signalni shakli va ishlash 
    shaklini saqlab (tok, kuchlanish), lekin uni qiymatini o‘zgartiradi. Bundek 
    o‘zgartiruvchilar datchiklardan kelayotgan elektr signali (masaln, biologik) qiymati 
    bo‘yicha yoki juda kuchsiz, yoki juda kuchli. Bazi signallar halallar bilan bo‘lishi 
    mumkin. Signallarni yagona shkalaga keltirish yoki halallardan tozalash uchun turli 
    kuchaytirgichlar, normallashtiruvchi o‘zgartirgichlar, signal filtrlari ishlatiladi. 
    Ko‘pchilik oraliq o‘zgartirgichlar o‘zgartirishning Y=AX chiziqli funksiyasiga ega, 
    bu yerda A kuchaytirish koeffitsienti deb ataladi. Normallashtiruvchi 
    kuchaytirgichlarning oddiy sxemalari 2.1-chizmada keltirilgan. Bu berilgan bo‘lish 
    koeffitsientili kuchlanishni taqsimlovchining sxemasi. 
    2.1 -chizma. Kuchlanish qiymatini o‘lchashning eng oddiy sxemasi 
    Ko‘p hollarda chizmada keltirilgan sxema kuchaytirish koeffitsienti dasturiy 
    – o‘zgaruvchi ko‘p vazifali qurilma sifatida bajarilgan. Undan tashqari bundek 
    sxemalar ko‘pincha datchik bilan birga yaxlit elektron qurilma tarkibiga (uzelga) 
    kiradi.
    2.2. Analog-raqam, raqam – analog o‘zgartiruvchi qurilmalar 
     
    Bu qurilmalar uzluksiz kattalik qiymatlarini diskretizatsiyalash, kvantlash va 
    kodlashtirishni amalga oshiradi va bu kattaliklarni ikkilik, ikkilik-o‘nlik yoki o‘nlik 
    sanoq tizimida ifodalaydi. Analog-raqam o‘zgartiruvchi qurilmalarni (ARO‘) asosiy 
    uch turga ajratadilar [20]. 
    U
    к
    р
    U
    чқ
    R1 
    R2 
    U
    к
    р
    U
    чқ
    R
    1 
    R
    2 
    - 
    + 
    U
    к
    р
    U
    чқ
    R
    1 
    R2
    =2 
    - 
    + 

    35 
    Kengaytirib muvozanatlashtirishli ARO‘ qurilmaning tarkibiy sxemasi 2.2-
    chizmada keltirilgan. Bu turdagi ARO‘ qurilmaning ishlash tamoili quyidagicha. 
    ARO‘ qurilmaning kirishiga o‘lchanadigan kuchlanish U
    x
    kelganda takt impulslar 
    generatori G
    t
    ishga tutushiriladi, jamlovchi sanoq qurilma SQ kirishiga impulslar 
    kela boshlaydi, bu esa “kod-kuchlanish” turidagi raqam-analog o‘zgartirgichning 
    chiqishida kuchlanishni oshishiga olib keladi. Bu U
    a
    kuchlanish hozirgi ish tartibida 
    SQ solishtirish qurilmasida kirishdagi o‘lchanayotgan kuchlanish bilan 
    solishtiriladi. Ular teng bo‘lgan vaqtda U
    x
    = U
    a
    , solishtirish qurilmasining chiqish 
    signali bilan jamlovchi sanoq qurilma kirishiga generatordan kelayotgan signallarni 
    to‘xtatiladi. Bu vaqtda RAO‘ qurilma kirishida qayd qilingan kod U
    x
    kirishdagi 
    kuchlanishning raqamli ekvivalenti hisoblanadi. Kod o‘qib bo‘lingach jamlovchi 
    sanoq qurilma (SQ) qiymati nolga keltiriladi, U
    a 
    nolga teng holatga keladi va U
    x
    kattalikni o‘lchashning yangi davri ishga tushiriladi. 
    2.2-chizma. Kengaytirib muvozanatlashli ARO‘ qurilmaning tarkibiy sxemasi 
    Ketma-ketlikda yaqinlashish turidagi ARO‘ qurilmaning tarqibiy sxemasi 
    2.3-chizmada berilgan. Bu qurilmada oldingi sxemadan farqli G
    t
    signallari reversiv 
    sanoq qurilma (RSQ) kirishiga beriladi, impulslarni jamlanish yoki impulslarni 
    kamayish ish tartibini solishtirish qurilmasi (SQ) boshqaradi. O‘lchashning 
    boshlanish taktida RSQ kirishiga U
    x
    = U
    a
    tenglik bo‘lguncha bo‘lgan vaqt 
    СҚ 
    БС 
    РАЎ 
    Ux 
    Ft 
    Код 
    U
    a 

    36 
    momentidagi impulslar keladi va kod qurilma chiqishidan o‘qiladi. Keyinchalik U
    x
    ni U
    a
    dan juda kam oshgan bo‘lsa ham (Ux>Ua), solishtirish qurilmasi SQ reversiv 
    sanoq qurilmasiga RS o‘sish signalini beradi toki RAO‘ qurilmaning chiqish 
    kuchlanishi kirish kuchlanishiga teng bo‘lguncha (U
    x
    = U
    a
    ). Kodni o‘qish takti sodir 
    bo‘ladi. Agarda kirish kuchlanishi U
    x
    teskari ulanish kuchlanishidan U
    a
    kam bo‘lsa 
    (Uxkirishiga ayiruvchi impuls beradi va RSQ qiymati kamaya boshlaydi toki Ua = Ux 
    holat bo‘lmaguncha. Shu vaqtda yana kodni o‘qish sodir bo‘ladi. Shundek qilib, Ua 
    = Ux tenglik holati yuzaga kelgan vaqt momentida kirish kuchlanishiga ekvivalent 
    bo‘lgan ARO‘ qurilmadagi ikkilik kodini o‘qish sodir bo‘ladi.

    Download 2,55 Mb.
    1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   160




    Download 2,55 Mb.
    Pdf ko'rish