Останконсозлик заводининг электр таъминоти

Download 4,74 Mb.
bet	8/27
Sana	21.12.2023
Hajmi	4,74 Mb.
	#126322

Bog'liq
mustaqil ish

Bu sahifa navigatsiya:

• 3-rasm. «Kitob temir-beton buyumlari» korxonasi sexlarining elektr yuklamalar kartogrammasi. 5 .1. Transformatorlarning soni va quvvatlarini aniqlash

Sexlarning nomlanishi	x	y	Pum*x	Pum*u	r
αyor
sm	sm	kVt*sm	kVt*sm	sm	grad
1	1-termik boʻlim	19	17			4.48	3.45
2	Tayorlash sexi	17.5	13.5			2.48	24.92
3	Severlilniya	20.5	13.5			2.61	30.78
4	Sex plashek	20	9			3.84	10.13
5	Sex metchikov	16	6.5			2.96	30.32
6	Taxtani qayta ishlash sexi	7.5	6,5			1.49	54
7	Tamirlash mexanika sexi	1	14			2.61	11.18
8	2-termik boʻlim	16	4.5			3.67	9.71
9	Sinov sitansiyasi	18	30			1.94	40.85
10	Temirchilik sexi	11	3			4.22	6.36
11	Ombor	5	11.5			1.61	27
12	Zavod boshqarmasi	12	13			2.31	10.84
13	Nasosxona	1	9			2.65	10.11
14	Kompresor xona	1.5	5.5			6.28	1.59
Ja’mi:

3-rasm. «Kitob temir-beton buyumlari» korxonasi sexlarining elektr yuklamalar kartogrammasi.
5 .1. Transformatorlarning soni va quvvatlarini aniqlash

Korxonaning ratsional elektr ta’minoti tizimini yaratishda, BPP va sex podstansiyalaridagi kuch transformatorlarining soni va quvvatlarini texnik-iqtisodiy nuqtai nazaridan to‘g‘ri tanlash katta ahamiyatga ega. Texnik ko‘rsatgichlariga elektr ta’minoti sxemasining ishonchliligi, ekspluatatsiyada qulayligi, jihozlarni uzoq muddatda ishlay olishi, avtomatlashganlik darajasi va boshqalar kiradi. Iqtisodiy ko‘rsatgichlarga esa, asosan boshlang‘ich kapital mablag‘ va yillik sarf-xarajatlar kiradi. Korxona uchun kuch transformatorlarining soni va quvvatlarini tanlashda, ikki yoki ko‘p variantlar tahlil qilinib, ulardan eng ma’quli tanlab olinadi.

Korxona elektr ta’minoti tizimidagi transformatorlar tanlanganida ularning ikki yoki uchta standart quvvatli bo‘lishiga erishish maqsadga muvofiqdir. Bunda zaxiradagi transformatorlar soni kamayib, buzilganini o‘rnini qoplash va almashtirish osonlashadi.
35 kV va undan yuqori kuchlanishli podstansiyalarning sxemalarida, yuqori kuchlanishli tomonlarida uzgichlar ishlatilmasa, elektr ta’minot tizimi katta miqdorda arzonlashadi. Barcha chekka podstansiyalar loyihalashtirilganda yuqori kuchlanishli qismiga uzgichlar (выключатели) o‘rniga qisqa tutashtirgich (короткозамыкатель) va bo‘lgichlar (отделители) ni qabul qilish tavsiya etiladi. Sex podstansiyasida transformatorni yuqori kuchlanishli elektr uzatuv liniyasi tomoniga, ajratgichlar (разъединители) yoki ajratgich-saqlagichlar (разъединитель-предохранители) yoki yuklamani o‘chirgich-saqlagichlar (выключател нагрузки-предохранитель) orqali ulash to‘g‘ri bo‘ladi.
BPP va MTP larida trasformatorlar sonini, elektr ta’minotiga bo‘lgan ishonchlilik darajasi bilan aniqlanadi, ya’ni bir transformator ishdan chiqsa, ikkinchisi buzilgan transformatorni ta’mirlash yoki almashtirishga ketadigan vaqt oralig‘i uchun 100% li ishonchilikni ta’minlaydi.
Birinchi toifali elektr iste’molchilarni, ikki transformatorli podstansiyalaridan ta’minlash zarur bo‘lib, har bir transformator ayrim shina seksiyalariga ulanishi shart. Bunda, past kuchlanishli ishchi shina seksiyalari ham alohida saqlanadi. Bu esa, o‘z navbatida past kuchlanishli tarmoqlarning ish sharoitlarini yaxshilab, qisqa tutashuv tokining miqdorini ikki marotaba kamaytiradi.
Ikkinchi toifali elektr iste’molchilarni, ikki trasformatorli yoki bir transformatorli podstansiyadan (zaxiradagi transformatorni biror soat davomida almashtirish imkoniyati bo‘lganda) elektr energiyasi bilan ta’minlash mumkin.
Uchinchi toifali elektr iste’molchilar, zaxirada transformator mavjud bo‘lganda, bir transformatorli podstansiyaga ulanishlari mumkin.
Transformatorlar quvvatlarini hisobiy yuklamalarga mos ravishda qabul qilinadi. Shu qatorda, transformatorning iqtisodiy ish rejimi va elektr iste’molchilarining elektr ta’minoti bo‘yicha ishonchliligini ta’minlashi ham hisobga olinadi. Me’yoriy sharoitda, transformatorning yuklamasi uning tabiiy ishlash muddatini qisqartirishi kerak emas. Transformatorning nominal quvvati deganda, shunday yuklanish tushuniladiki, unda nominal ish sharoitida, belgilangan ishlash muddati davomida (taxminan 20 yil) transformator uzluksiz ishlay oladi. Transformatorning normal ish sharoitida quyidagi shartlar bajarilishi zarur:
- sovutuvchi muhitning harorati - 20S;
- transformator moyining o‘rtacha harorati atrof-muhit haroratidan 44S ga (M va Д sovutish tizimlari uchun) yoki 36S ga (ДЦ, Ц sovutish tizimlari uchun) oshmasligi kerak;
- transformator chulg‘amining eng qizigan nuqtasidagi harorat, uning o‘rtacha haroratidan 13S ga oshmasligi zarur;
- qisqa tutashuv nobudgarchiligining salt ishlash nobudgarchiligiga nisbati taxminan 5 ga teng bo‘lishi kerak;
- izolyatsiya harorati o‘rtacha (85S) haroratga nisbatan 6S o‘zgarsa, uning ishlash muddati ikki marotabaga o‘zgaradi;
- o‘tish jarayonlarida transformator moyining yuza qismidagi harorat 95S dan, chulg‘am metallining eng qizigan qismining harorati esa, 140^oS dan oshmasligi kerak.
Transformatorlar quvvatlarini tanlashda, ularning o‘tayuklanish imkoniyatlarini ham hisobga olish kerak. Aks holda, o‘rnatilayotgan transformatorning quvvatini zaruriyatsiz katta qabul qilishga to‘g‘ri keladi. Ekspluatatsiya jarayonida transformatorlarni tizimli yoki favqulodda (авария) holatlarida o‘tayuklatish mumkin.
Transformatorni favqulodda (авария) holatda 5 sutka davomida 40% gacha o‘ta yuklatishga ruxsat etiladi. Bunday yuklatishning vaqti har sutkada 6 soatdan oshmasligi kerak. Buning uchun favqulodda (авария) holatigacha transformatorning yuklamasi uning pasportida ko‘rsatilgan quvvatning 0,93 qismidan oshmagan bo‘lishi zarur.
Sanoat korxonalarida iste’molchilarning elektr ta’minotida zarur bo‘lgan transformatorlarning soni, quvvati va tiplarini tanlashda quyidagi tartib tavsiya etiladi:
- podstansiyada o‘rnatiladigan transformatorlarning soni iste’molchilarning elektr ta’minotining ishonchliligiga bo‘lgan talabidan kelib chiqiladi;
- podstansiyadagi transformatorlarni quvvatini hisobiy to‘la quvvat asosida tanlanadi.

(kVA),

bu yerda, P_h,; Q_h - korxonaning hisobiy aktiv va reaktiv quvvatlari. Q_h aniqlaganda korxonada o‘rnatilgan reaktiv quvvatini kompensatsiyalovchi qurilmalarining quvvatini hisobga olish kerak.
Agar sanoat korxonasining BPP ga ikkita transformator o‘rnatilishi zarur bo‘lganda, ularning har birining nominal quvvati bo‘yicha quyidagicha tekshiriladi:

(kVA).

Favqulodda (авария) holatlar uchun transformatorning o‘tayuklanish imkoniyatini quyidagicha tekshirib ko‘riladi.

(kVA),

bu yerda, hisobiy quvvat S_h aniqlaganda, III toifali iste’molchilar e’tiborga olinmaydi.
Transformatorlarni ratsional yuklanish koeffitsiyentini quyidagicha olish tavsiya etiladi:
- ikki transformatorli podstansiyalarning yuklamalarida I toifali iste’molchilar ko‘pchilikni tashkil etganda, k_yuk=0,650,7;
- bir transformatorli podstansiyalarda, kichik kuchlanishda boshqa podstansiyadan zaxira liniya orqali ta’minlanganda, k_yuk=0,70,8;
- II toifali iste’molchilar ko‘pchilikni tashkil qilib, markazlashtirilgan zaxira transformatori mavjud bo‘lganida yoki podstansiya yuklamalari III toifali iste’molchilardan iborat bo‘lganida, k_yuk=0,90,95.
Podstansiyadagi transformatorlar quvvatlarining mumkin bo‘lgan variantlari, favqulodda (авария) holatdagi va tizimli o‘tayuklanishlarini hisobga olgan holda, ko‘rib chiqiladi. Belgilangan variantlardan texnik-iqtisodiy ko‘rsatgichlarini eng qulay bo‘lgani qabul qilinadi.
Podstansiyaning kelajakda yuklamasini ortishini hisobga olib, uning binosi fundamentini yuqori quvvatli transformatorga mo‘ljallab quradi yoki podstansiyani qo‘shimcha transformator o‘rnatish evaziga kengayishini nazarda tutiladi.
Misol tariqasida, TP-1 uchun transformator quvvatini aniqlaymiz.
TP-1 II-chi toifali iste’molchilar guruhini o‘z ichiga olgan holda, Formirovka qilish sexi, Tayyor-mahsulot ombori va Sinov maydonlarini elektr energiyasi bilan ta’minlaydi.
2 chi va 3 chi jadval ma’lumotlariga asoslanib, TP-1 ning reaktiv quvvat kompensatsiyasidan keyingi hisobiy to‘la quvvati S_h.kk=1250,42 (kVA) ga teng.
Podstansiyada ikkita transformator o‘rnatilishi maqsadga muvofiqdir va ularning hisobiy quvvati quyidagicha aniqlanadi:

(kVA).

Nominal quvvati S_n.tr=1000 (kVA) va 2xTM-1000/10 markali transformatorlarni tanlaymiz, hamda yuklanish koeffitsiyentini aniqlaymiz:
- normal rejimda (ikkita transformator ish holatida bo‘lganida):

.

- favqulodda (авария) rejimda (bitta transformator ish holatida bo‘lganida):

.

Favqulodda (авария) holatida, transformatorlardan biri ishdan chiqqanida, ikkinchi transformator 126% o‘tayuklanish rejimda ishlaydi, ya’ni tanlangan transformator o‘takuchlanish talablariga to‘liq javob beradi. Xuddi shu tartibda, qolgan TP lar uchun ham transformatorlar tanlanib jadval ko‘rinishida keltiramiz va natijalarini 5-jadvalga kiritamiz.

Download 4,74 Mb.