SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
325
Yetuk kompozitor Komil Kenjayev ham bolalar uchun 100
ga yaqin turli shoirlarning
she’rlari qo‘shiqlar: “O‘zbekiston bolalarimiz”, “Yoshlar qo‘shig‘i”, “Kelajak bizniki”, “Biz
tinchlik uchun”, “Ukamizni boqamiz”, “Bizlar xat yozishamiz”, “Kimki bo‘lsa yig‘loqi”,
“Beshga teng birinchi”, “Fizkultura-tanga rohat”.
Shu yillarning boshida bolalar qo‘shiqlarida zamonaviy usullar paydo bo‘la boshladi.
Ushbu jarayon ayniqsa kompozitorlar N.Norxo‘djayev, Sh.Yormatov kabilarda namoyon
bo‘ladi. Kompozitorlar bolalar uchun vokal xor syuitalari va kantatalar yarata boshlaydilar. Har
bir kompozitorlar xalq qo‘shiqlariga, folklorga murojaat qiladilar. Asar ohanglarida ritmik
talaffus, kuychanlik xarakter bilan hamohang bo‘ladi.
Nadim Norxo‘jayevning ijodida qo‘shiq ustuvor ahamiyat kasb etadi.
U zamondosh
shoirlar bilan hamkorlikda, turli mavzularda, 130
dan ortiq estrada, 100 dan ortiq bog‘cha
bolalari va maktab o‘quvchilariga qo‘shiqlar yaratdi. Bastakorning bolalar uchun 1975 yilda
yozgan «Hakkalar» (N.Orifjonov so‘zi) ilk estrada qo‘shig‘i endigina tashkil topgan «Paxtaoy»
nomli bolalar estrada-vokal cholg‘u ansambli ijrosida mashhur bo‘lib ketdi. Bundan ilhomlangan
kompozitor bolalar va o‘spirinlar uchun ko‘plab qo‘shiqlar yaratdi. «Yaxshi bola», «Oltin
paxtam, oppog‘im», «Salom bergan bolalar», «Yulduzlarmiz, yulduzlar», «Xoh o‘qishda, xoh
ishda», « Gullar manim kulganim», «Bog‘cha opa, bo‘lmang xafa», «Kitob qo‘limda», «Bobo
xo‘roz», «Xumo qushi», «Varragim», «Olmalar» (P.Mo‘min so‘zlari); «Gijinglagan
toychog‘im», «Sayyoraxon», «Kichik chegarachi» (M.Abdushukurova so‘zlari) shular jumladan,
O‘sha paytdagi O‘zbekiston teleradiokompaniyasi qoshidagi «Bulbulcha»
bolalar xori
uchun ham ko‘pgina qo‘shiq yaratib berdi. Ular orasida: «Eng maza, eh maza», «Yod olamiz,
shodlanamiz», «O‘ynasangchi, tipratikan» (P.Mo‘min so‘zi), jo‘rsiz xor uchun 7 qismli, shoir
A.Muxtor so‘ziga bolalar xori uchun «Hafta» kantatasi; shoir E.Vohidov so‘ziga «Daraxtlar
suhbati» xor syuitasi yoki o‘zbek xalq qo‘shiqlarini xor uchun qayta ishlagan: «Pashsha g‘ing-
g‘ing», «Bozor bayrami», «Chuchvara qaynaydi», 1993 yilda R.Tolib so‘ziga kichkintoylar
uchun yozgan to‘plamga quyidagi qo‘shiqlar kiritildi: «Halima va Salima», «Birinchi qor»,
«Toshbaqa», «Shalola», «Qilichmi, to‘qmoq», «Bir, ikki, uch...», «Shamoljon», «Dangasa»,
«Soat qo‘shig‘i». Bularning hammasi bolalarni ma’naviy-estetik
tarbiyalashda muhim rol
o‘ynamoqda.
Kompozitor Shermat Yormatovning ijodida ham qo‘shiq janri ustuvor bo‘lib, o‘tgan
yillar davomida ko‘plab shoirlar bilan hamkorlikda turli mavzularda o‘zi rahbarlik qilgan
jamoalarga, yakka xonandalarga atab qo‘shiqlar, syuita, kantatalar yaratdi. Misol sifatida
ayrimlarini eslatib o‘tamiz: jo‘rsiz (akapella) va jo‘rli xor qo‘shiqlari - “Qor yog‘ar” (B.Isroil
so‘zi), “Qari chumchuq chaqimchi” (A.Obidjon so‘zi), “Yalpiz” (Yu.Shomansur so‘zi),
“Dorboz” (T.Bahromov so‘zi), “Maysa” (R.Tolipov so‘zi), “Salom, maktab” va “Ona tuproq”
(P.Mo‘min so‘zlari), “Keldi navro‘z” (A.Isoqov so‘zi), “Ona tilim” (D.Sarimsoqov so‘zi),
“Islom bobo” (M.Rahmon so‘zi), “Oy Vatanim” va “Zamonim, o zamonim” (Qambar Ota
so‘zlari), “Ko‘ylak” (Mirmuhsin so‘zi), “Qo‘zichoq” (D.Abdurahmonov so‘zi), “Sog‘lom avlod
qo‘shig‘i” (S.Barno so‘zi), “Dadamlarga o‘xshasam”, “Temir-tersak”, “O‘ynadik hech
to‘ymadik”, “Ikki qo‘ymang, o‘qituvchim” va “Bugun yana besh oldim» (P.Mo‘min so‘zlari),
“Onajonim” (H.Muhammad so‘zi), “Eng chiroyli oy” (T.Ayupanov so‘zi), “Gul fasli”,
“Barmoqlarim”
(M.Muhamedov
so‘zi),
“Nurli avlod” (X.Rahimov so‘zi), “Mehnat qo‘shig‘i” (M.Zayniddinova so‘zi), “Umidjon
polvon” (R.Shukurov so‘zi), “Xo‘rozim” va “Oymomajon rom bo‘ldi” (Q.Muhammadiy so‘zi),
