10
KIRISH.
Bizni o‘rab olgan dunyo moddiy jismlardan iborat bo‘lib, ular doimo o‘zaro
tasirida va uzluksiz harakatdadir. Tabiatda uchraydigan
hamma hodisalar va
jarayonlar muayyan qonuniyatlar bilan sodir bo‘ladi.
Har bir fanning asosiy maqsadi hodisa va jarayonlar orasidagi bog‘lanishni
o‘rganish, aniqlash va undan xayotiy extiyojlar uchun foydalanishdir.
Bunday muammolar, tabiiyki, kuzatish hamda tajribalar o‘tkazish va ularni
natijalarini muhokama qilish bilan hal etiladi. Shu boisdan o‘lchashning mohiyati
texnika va fanning sohalarida tinimsiz orta bormoqda.
Bu tabiiy hol; texnika va
tabiat fanlarining turli sohalardagi har bir yangi qadam, ochilayotgan har bir
yangilik turli-tuman
mexanizm va mashinalar, yangi material va qurilmalar
yaratilishini, son-sanoqsiz o‘lchashlar o‘tkazilishini ularni natijalarini muhokama
qilinishi taqozo etadi. O‘z-o‘zdan kelib chiqadiki, o‘lchashlar
usulini
takomillashtirishga uni sifatini yaxshilashishga talab ortaboradi. Zamonaviy
ilmiy-texnik rivojlanish tufayli o‘lchashlar to‘g‘risidagi fan, yani o‘lchash usullari,
o‘lchash qurilmalari, o‘lchash aniqligini oshirish yollari, o‘lchash natijalarini tahlil
qilish unda YeHMdan foydalanish va boshqalarning ahamiyati tobora
oshabormokda.
O‘tgan asrning 70 - yillarida “Mikroelektronika” fanining tez rivojlanishi
natijasida mikrosxemalar vujudga keldi.
Mikrosxemalar juda kichik, kam hajmli
tuzilma bo‘lib, uning asosiy vazifasi elektrik va noelektrik kattaliklar turtqi
(impuls) ko‘rinishli elektr signalga aylantirishdir.
Mikrosxemalar asosida har xil tuzilmalar yaratilib butun dunyoda,
jamiyatning barcha sohalari:
ishlab chiqarish, o‘lchash va nazorat qilish, uy-
ro‘zg‘orda qo‘llanila boshlandi.
Axborot-kommunikatsion texnologiyalar iqtisodiyotni modernizatsiyalash
negizi bo‘lib, albatta hayotning barcha sohalariga ta’sir ko‘rsatdi. Masalan,
turmushda bu ta’sir internet va uyali aloqa misolida yaqqol ko‘rinadi.
Xuddi shunga o‘xshash, ahamiyatli o‘zgarishlar barcha sohalarda yuz berishi
iqtisodiyotning barcha sohalarida qo‘llanadigan energiya
nazorati va hisoblashni
avtomatlashtirish tizimlari (ENHAT) paydo bo‘lishiga olib keladi.
Iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarini modernizatsiya qilish, texnik va
texnologik qayta jihozlash, aynan axborot-kommunikatsion texnologiyalar asosida
amalga oshiriladi. Hayotning barcha sohalarida, masalan, turmushda uyali telefon,
kompyuter, internet misolida yaqqol ko‘rinadi va bular insonning ongiga kuchli
ta’sir etuvchi omilga aylangan.
Shunga o‘xshash, ahamiyatli o‘zgarishlar
hamma sohalarda yuz berishi
iqtisodiyotning barcha modernizatsiyalangan sohalarida axborot-kommunikatsion
texnologiyalari qo‘llanilyapti.
11
Biroq ko‘p mutaxasislar o‘lchash qurilmalardan to‘g‘ri foydalanishga yetarli
axamiyat bermaydilar. Shu boisdan Oliy maktabning asosiy vazifalaridan biri
bo‘luvchi mutaxascislarda
mustaqil ishlashga, ilmiy izlanishlar o‘tkazish uchun
uquv va ko‘nikmalar hosil qilishdir.
