O‘zbekiston oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti m. I. Maxmudov, I. X. Sidikov

Download 5,14 Mb. Pdf ko'rish
bet	9/116
Sana	04.01.2024
Hajmi	5,14 Mb.
	#130014

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 116

Bog'liq
M. Maxmudov - Energiya o`lchash asboblari va boshqaruv tizimlari

O`lchash natijasi

O`lchash usuli esa - bu fizik eksperimentning aniq ma`lum struktura
yordamida, o`lchash vositalari yordamida va eksperiment o`tkazishning aniq yo`li,
algoritmi yordamida bajarilishi, amalga oshirilishi usulidir.
O`lchash odatda o`lchashdan ko`zlangan maqsadni (izlanayotgan
kattalikni) aniqlashdan boshlanadi, keyin esa shu kattalikning xarakterini analiz
qilish asosida bevosita o`lchash ob`ekti (o`lchanadigan kattalik) aniqlanadi.
O`lchash jaraeni yordamida esa shu o`lchash ob`ekti to`g`risida informasiya hosil
qilinadi va nihoyat ba`zi matematik qayta ishlash yo`li bilan o`lchash maqsadi
haqida yoki izlanayotgan kattalik haqida informasiya (o`lchash natijasi) olinadi.
O`lchash natijasi - o`lchanayotgan kattalikning son qiymatini o`lchash
birligiga ko`paytmasi tariqasida ifodalanadi.
X=n[x], bu yerda X - o`lchanadigan kattalik;
n - o`lchanayotgan kattalikning qabul qilingan o`lchov birligidagi son
qiymati; [x] - o`lchash birligi
O`lchash jarayonini avtomatlashtirish munosabati bilan o`lchash natijalari
o`zgarmasdan to`g`ridan-to`g`ri elektron hisoblash mashinalariga yoki avtomatik
boshqarish tizimlariga berilishi mumkin. Shuning uchun, keyingi paytlarda,

13
ayniqsa, kibernetika sohasidagi mutaxassislarda o`lchash haqidagi tushuncha
quyidagicha ta`riflanadi.
O`lchash – bu izlanayotgan kattalik haqida informasiya qabul qilish va
o`zgartirish jarayonidir. Bundan ko`zda tutilgan maqsad shu o`lchanayotgan
kattalikning ishlatish, o`zgartirish, uzatish yoki qayta ishlashlar uchun qulay
formadagi ifodasini ishlab chiqishdir.
O`lchash fan va texnikaning qaysi sohasida ishlatilishiga qarab u aniq nomi
bilan yuritiladi: elektrik, mexaniq, issiqlik, akustik va x.k.
O`lchanayotgan kattalikning sonli qiymatini topishning bir necha xil turlari
(yo`llari) mavjuddir. Quyida shu yo`llar bilan tanishib chiqamiz.
1.1-rasm

Download 5,14 Mb.

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 116

Download 5,14 Mb.

Pdf ko'rish