• Ekologiya huquqi, uning predmeti va ob’ekti.
    		•

    -MAVZU: EKOLOGIYANING HUQUQIY ASOSLARI




    Download 2,9 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet184/195
    Sana24.05.2024
    Hajmi2,9 Mb.
    #252795
    1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   195
    Bog'liq
    hayot faoliyati xavfsizligi kitob

    9-MAVZU: EKOLOGIYANING HUQUQIY ASOSLARI.
    Reja:
    1. Ekologiya huquqi, uning predmeti va ob’ekti.
    2. Ekologik tizim tushunchasi.
    3. Ekologik javobgarlik tushunchasi.
    4. Ekologik ekspertizaning xuquqiy asoslari.
    5. Texnologiya va texnikaning ekologik ekspertizasi.
    Tayanch iboralar:
    ekologiya huquqi, ijtimoiy ekologiya, inson ekologiyasi, ekologik
    ekspertiza, tabiiy resurslar, ekotizim, ekologik xamkorlik, biomahsuldorlik, ekologik javobgarlik,
    ekologik zarar.
    Ekologiya huquqi, uning predmeti va ob’ekti.
    Ekologiya huquqi O’zbekiston huquq tizimining yaxlit tormog’i hamda hozirgi va kelajak
    avlod manfaatlari yo’lida jamiyat, tabiat va insonning o’zaro ta’siri sohasidagi ijtimoiy
    (ekologik) munosabatlarni huquqiy jihatdan tartibga soladi.
    «Ekologiya» so’zi (grekcha «osos» — uy, turar joy hamda «1ogos» — ta’limot) inson
    yashaydigan uy, joy to’g’risidagi ta’limotni bildiradi. «Ekologiya» so’zini birinchi bo’lib nemis
    olimi Ernest Gekkel’ 1866 yilda ilmiy muomalaga kiritgan va ushbu termin uzoq vaqt tor
    doirada, ya’ni biologiya fanida qo’llanib kelgan, XX asrning ikkinchi yarmidagana boshqa
    mamlakatlarda ham ommalashgan. Umumiy ekologiya tarkibida uning eng muhim qismi
    bo’lmish jamiyatning uni o’rab turgan tabiiy muhit bilan o’zaro ta’siri haqidagi ta’limot —
    ijtimoiy ekologiya ajralib chiqqan.
    Ijtimoiy ekologiyaning tarkibiy qismini jamiyat va tabiatning o’zaro ta’siri sohasidagi
    ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi normalar majmui bo’lgan huquqiy ekologiya tashkil
    etadi.
    Ekologik munosabatlarni tartibga soluvchi huquqiy normalarni o’z ichiga olgan normativ
    huquqiy hujjatlar ekologik huquq manbalari sifatida tan olinadi. Ekologiya huquqi manbalariga
    qonunlar, farmonlar, qarorlar va farmoyishlar, vazirlik va idoralarning normativ hujjatlari kiradi.
    «Atrof tabiiy muhit» tushunchasi «tabiat» va «insonni o’rab turgan
    muhit»
    tushunchalaridan tashkil topgan. Amaldagi (milliy va xalqaro) qonunlarda «tabiiy muhit»
    moddiy dunyo tadrijiy rivojlanishining oqibati va tabiiy ekologik tazimlardan tashkil topgan
    ob’ekgiv voqelik sifatida tushuniladi. Tor ma’noda bu — inson yashaydigan, kam tegilgan va
    insonning xo’jalik faoliyati bilan amalda o’zgarmagan tabiiy yashash muhiti. Insonni o’rab
    turgan muhit deganda, tabiiy muhitning inson faoliyati jarayonida o’zgartirilgan qismi
    tushuniladi.
    Xar bir fan sohasida ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish jarayonida o‘z yo‘nalishlari
    ya’ni tamoyillariga ega bo‘lib, o‘z navbatida xar bir fan soxasining maqsad va vazifasidan kelib
    chiqadi. Ekologiya xuquqining tamoyillari tabiat jamiyat tizmidagi o‘zaro munosabatlar
    yo‘nalishi chegaralarini belgilab berishda ekologik xuquqiy mexanizmning barqarorligini
    kafolatlashda va qonunchilik qoida talablarining ekologik munosabatlarini tartibga solish

    227
    tartibini belgilashda muxim axamiyatga egadir. Bizga ma’lumki ekologiya xuquqi tabiat bilan
    jamiyatning o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni xuquqiy tartibga soladi. SHu jumladan tabiatning
    inkor etib bo‘lmaydigan qonuniyatlari va xarakatlarining tartibga soluvchi davlat qonunlari
    mavjud. Ekologik xuquqiy tamoyillarning asosiy vazifasi shundan iboratki qonuniyatlarning
    ustuvorligini tan olgan xolda jamiyat a’zolarining tabiatga bo‘lgan xarakatlarni ilmiy asoslangan
    xolda yo‘naltirishdan iborat. Tabiat va jamiyat o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar juda xilma – xil
    bo‘lganligi uchun ekologiya xuquqining tamoyillarini qo‘yidagicha bo‘lishimiz mumkin.
    1.
    Davlat va xuquqning umumiy tamoyillari.
    2.
    Atrof tabiiy muxitni muxofaza qilishga oid tamoyillar.
    3.
    Tabiiy resurslardan oqilona foydalanishga qaratilgan tamoyillar.
    Ekologiy xuquqi tizimining soxasi sifatida ekologiya munosabatlarni tartibga solishda
    davlat va xuquqning quyidagi tamoyillaridan foydalaniladi.

    Qonuniylik

    Ijtimoiy, adolat.

    Oshkoralik.

    Download 2,9 Mb.
    1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   195




    Download 2,9 Mb.
    Pdf ko'rish