|
O’zbеkistоn rеspublikasi aхbоrоt tехnоlоgiyalari va kоmmunikatsiyalarini rivоjlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filialiBog'liq hayot faoliyati xavfsizligi kitobEkologik tizim tushunchasi
Ijtimoiy munosabatlarni ekologik huquqiy tartibga solishning xususiyatlari har biriga
ayrim umumiy belgilar xos bo’lgan maxsus ekologik tizimlarning mavjudligi bilan bog’liq.
Ekosistemaning tarkibiy qismlarini
tabiiy ravishda kelib chiqqan obektlar
tashkil etadi
38
.
Har qanday ekosistemaga
yopiqlik,
ya’ni mustaqil, o’zga ta’sir yordamisiz amal qilish xos
(masalan, yaylovlarda, bahor va yozda o’tlar o’z-o’zidan o’sib chiqadi, haydaladigan yerlarni esa
inson aralashuvi, ya’ni ekish, yer haydash, parvarishlash, begona o’tlarga qarshi kurash
bo’lmasa, begona o’t bosib ketadi).
Barcha ekosistemalar bir-biri bilan bog’liq.
Ushbu o’zaro aloqadorlikni unutish salbiy
oqibatlarga olib keladi. Masalan, begona o’tlarga qarshi kimyoviy vositalar bilan kurash —
tuprokdagi va boshqa faunaning halokatiga, o’rmondagi daraxtlarni kesib tashlash — daryo va
ko’llar sathining kamayishiga olib keladi.
Xar bir ekosistema
biomahsuldorligi bilan ajralib turadi:
tuproq — mahsuldorligi bilan;
fauna — mavjudotlarning ko’payishi bilan; daraxtlar — mevalari, urug’lari bilan va h.k.
Ekologiyaga oid qonunlar tabiiy muxit, ya’ni ekosistemalarning o’zaro bog’liq tizimi
ekanligini va shu bois yaxlit va muayyan tartibga solingan bo’lishi kerakligini inobatga olishi
zarur. Hozircha bunga erishilgani yo’q va ekologik huquq normalari ko’plab huquq manbalarida,
jumladan qonunchilikning boshqa tarmoqlariga kiradigan manbalarda joylashgan.
Shunday qilib,
tabiiy ob’yekt —
atrof tabiiy muxitning amaldagi qonunlar bilan muhofaza
etiladigan, tabiiy kelib chiqish alomatlariga ega bo’lgan, ekologik, iqgisodiy, madaniy va
sog’lomlashtirish funksiyalarini bajarishga hamda insonni o’rab turgan muhitning sifatini
ta’minlashga qodir bo’lgan tarkibiy qismi.
Ekologik javobgarlik tushunchasi
Ekologiya sohasidagi javobgarlik davlat, jamiyat va insonning jamiyat oldidagi, hozir
yashayotgan va kelgusi avlod oldidagi, muayyan inson va tabiatdan foydalanuvchi shaxs
oldidagi javobgarligidir. Ekologik huquqiy javobgarlik esa — umumhuquqiy javobgarlikning
turlaridan biri. U sodir etilgan ekologik huquqbuzar lik uchun huquqning bo’zilgan normasida
belgilangan sanksyaga muvofiq noxush oqibatlarga duchor bo’lish majburiyatini bildiradi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O’zbеkistоn rеspublikasi aхbоrоt tехnоlоgiyalari va kоmmunikatsiyalarini rivоjlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali
|
