210
1.
Foydali yuklama qismi bajarilish uchun harakat qism hisoblanadi.
Foydali yuklama qismi istalgan ko’rinishda bo’ladi, biroq, umumiy holda zarar
keltiruvchi ta’sirga ega bo’ladi.
2.
Trigger, mantiqiy shart bo’lib, foydali yuklama
qismini bajarilishini
nazoratlaydi va baholaydi. Triggerning aniq sharti tasavvur bilan chegaralangan
bo’ladi va sana, foydalanuvchining tizimga kirishi yoki
operasion tizim versiyasi
kabi mahalliy shartlarga asoslanadi. Shu tarzda triggerlar masofadan to’rib
o’rnatiluvchi ko’rinishda yoki bo’lmasa qandaydir holatni mavjud emasligiga ko’ra
loyihalanishi mumkin.
Mantiqiy bombalar mavjud kodning ichiga kiritilishi yoki bo’lmasa avtonom
tarzda bo’lishi mumkin. Oddiy zararlovchi (yuqumli) na’muna quyida ko’rsatilgan
bo’lib, trigger sifatida aniq sana ishlatilganda kompyuterni buzilishiga olib keladi:
legitimate code
if date is Friday the 13th:
crash_computer( )
legitimate code
Bunga ko’ra, agar joriy kun 13-juma kuni bo’lsa, mantiqiy shart bajiriladi va
kompyuterga biror zarar etkazilishi mumkin.
Troya oti
O’zidan ko’payish:
yo’q.
Sonini oshib borishi:
nol.
Yuqumliligi:
Ha.
Ushbu turdagi zarar keltiruvchi dasturlar Greklar va Troyaliklar o’rtasidagi
urush davrida ishlatilgan nayrangga asoslangan bo’lib, axborot kommunikasiya
texnologiyalarida troyan oti bu - dastur bo’lib, qandaydir sodda vazifani bajarishga
mo’ljallangan bo’ladi. Biroq, qo’shimcha tarzda zarar keltiruvchi vazifani xufiyona
bajaradi. Klassik na’munasi sifatida tizimga kirishda parolni ushlab olish dasturini
keltirish mumkin, u
«username» i
«password» kabi autentifikasiya so’rovlarini qayd
etadi va foydalanuvchi tomonidan axborot kiritilishini kutadi.
Ushbu holat yuz
berganda o’zining yaratuvchisi uchun parollarni ushlab oluvchi vazifasini bajaradi
211
va so’ngra esa “noto’g’ri parol” degan xabarni tizimga real kirish oldidan chiqaradi.
Hyech nimadan shubhalanmagan foydalanuvchi xato qilgandek bo’ladi.
