|
O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti
|
| bet | 4/178 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 14,73 Mb. | | #230019 |
Bog'liq Darslik 01.05.2023Algoritm tushunchasi
Yuqorida qayd qilganimizdek, qo’yilgan biror masalani EHMda echish uchun, avval uning matematik modelini, keyin algoritmini va programmasini tuzish kerak bo’ladi. Bu uchlikda algoritm muhim ahamiyatga ega. Endi algoritm tushunchasining ta’rifi va xossalarini bayon qilamiz. Algoritm bu oldimizga qo’yilgan masalani echish zarur bo’lgan amallar ketma-ketligidir. Masalan kvadrat tenglamani echish uchun quyidagi amallar ketma-ketligi zarur bo’ladi:
a,v,s- koeffiientlar berilgan bo’lsin,
2. Berilgan a,b,c- koeffiientlar yordamida discriminant D=b2-4ac hisoblanadi,
3. D>0 bo’lsa X ½= (- b )/(2 *a )
4. D<0 bo’lsa haqiqiy echim yo’q
Misol sifatida yana berilgan a, v, s tomonlari bo’yicha uchburchakning yuzasini Geron formulasi bo’yicha hisoblash masalasini ko’rib o’taylik. 1. A, v, s –uchburchakning tomonlari uzunliklari, 2. R= (a+v+s)/2 –perimetrning yarmi hisoblansin,
3. T=p(r-a)(r-v)(r-s) hisoblansin, 4. S=/~ T hisoblansin.
Yuqoridagi misollardan ko’rinib turibdiki, algoritmning xar bir qadamda bajariladigan amallar tushinarli va aniq tarzda ifodalangan, hamda chekli sondagi amallardan keyin aniq natijani olish mumkin. Fikr etilgan, tushinarlilik, aniqlik, cheklilik va natijaviylik tushunchalari algoritmning asosiy xossalarini tashkil etadi. Bu tushunchalar oppis pararaflarda alohida ko’rib o’tiladi. Algoritm so’zi va tushunchasi IX asrda yashab ijod etgan buyuk alloma Muhammad al-Xorazmiy nomi bilan uzviy bog’liq. Algoritm so’zi Al-Xorazmiy nomini Evropa olimlari tomonidan buzib talaffuz qilinishidan yuzaga kelgan. AlXorazmiy birinchi bo’lib o’nlik sanoq sistemasining tamoyillarini va undagi to’rtta amallarni bajarish qoidalarini asoslab bergan.
Algoritmning asosiy xossalari
Algoritmning 5-ta asosiy xossasi bor.
Diskretlilik (Cheklilik). Bu xossaning mazmuni algoritmlarni doimo chekli qadamlardan iborat qilib bo’laklash imkoniyati mavjudligida. Ya’ni uni chekli sondagi oddiy ko’rsatmalar ketma-ketligi shaklida ifodalash mumkin. Agar kuzatilayotgan jarayonni chekli qadamlardan iborat qilib qo’llay olmasak, uni algoritm deb bo’lmaydi.
|
| |
