• Afg‘on rubobi haqida rivoyat.
  • O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika instituti




    Download 5,14 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet124/239
    Sana19.05.2024
    Hajmi5,14 Mb.
    #244342
    1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   239
    Bog'liq
    “SAN’AT, TIL VA MADANIYAT MASALALARINI ILMIY O’RGANISHDA FAN VA

    Afg
    ʻ
    on rubobi-
    torli-chertma cholg
    ʻ
    u bo
    ʻ
    lib, u mezrob (mediator) 
    vositasida chalinadi. Uning kosasi chuqur o’yilgan va teri bilan qoplangan 
    bo’ladi, kalta va yo’g‘on dastasida to’rtta bog‘lama pardasi bor. 
    Dastasining yuqori qismida 6 yoki 7 ta qo’shimcha («xas») pardalari ham 
    bo’ladi. Afg‘on rubobining 5 ta asosiy torlarida kuy chalinadi. Shuningdek, 
    uning yon tomonidan 10-11 ta yordamchi yonquloq simlari ham tortilgan 
    bo’lib, ular aks-sado sifatida yangraydi. 
    Afg‘on rubobi haqida rivoyat. 
    Buxoro xonining husnda tengi yo‘q 
    bir qizi bor ekan. Ammo u uyqusizlikka uchragan, kasalmand ekan. 
    «Qizim o‘lib qolmasmikin?» deb xon kunu tun g‘amda ekan. Qaratmagan 
    tabibi 
    qolmabdi. 
    Baribir 
    qiz 
    tuzalmay, 
    ahvoli 
    kundan-kunga 
    battarlashaveribdi.
    Qizni ertalab labi hovuz oldiga chiqarib qo‘yishar, kechasi qasr ichiga 
    olib kirishar ekan. Xonning qizi labihovuz oldiga o‘ltirib bog‘da yurgan 
    tovuslarga tikilib xayol surgani-surgan ekan. Ularni juda yaxshi ko‘rar 
    ekan-da. Tovuslar patlarini yoysa ko‘ngli yorishar, o‘yinga tushishsa 
    quvnar ekan. Doim: «Shu tovuslar so‘zlashib, qo‘shiq aytib, raqsga tushsa-
    ku?» der ekan
    26
    .
    26
    . Odilov A. O‘zbek cholg‘ularida ijrochilik tarixi. Toshkent: “O‘qituvchi”, 1996. - 128 bet.


    229 
    Buxoroda yashovchi bir afg‘on yigiti bundan xabardor bo‘lib qolibdi. 
    U qo‘li gul usta bo‘lib, hatto quruq yog‘ochga ham «jon kiritib» 
    yuborarkan. Hunarini ishga solib, tovusga o‘xshagan bir asbob yasabdi. 
    Uni olib xonning saroyiga boribdi.
    Xonga ro‘baro‘ bo‘lib: «Men qizingizni tuzataman», — debdi. Xon 
    rozi bo‘libdi. Afg‘on yigit boqqa kirib, qizning yoniga kelibdi-da, o‘zi 
    yasagan tovussimon asbobni chala boshlabdi. Asbobning goh hazin, goh 
    mungli, goh jo‘shqin kuyiga berilib ketgan xonning qizi asta-asta uyquga 
    ketibdi. «Uyqu dardga davo, bemorga shifo», deb bejiz aytishmagan. 
    Afg‘on yigit asbobini chalaveribdi, xonning qizi maza qilib uxlayveribdi. 
    Bora-bora afg‘on yigiti uni yaxshi ko‘rib qolibdi.
    Qizga mehri oshgan sari qo‘lidagi asbobi yanada boshqacharoq 
    bo‘zlayveribdi. «Qizim nima bo‘ldiykin, bir xabar olay», deb boqqa 
    chiqqan xon qizining uyqu og‘ushida, yonidagi afg‘on yigiti esa qo‘lidagi 
    asbobni bo‘zlatayotgan holda ko‘rib: «Tag‘in qizimning boshini aylantirib 
    qo‘ymasin», deb o‘ylab, yigitni bog‘dan haydab chiqaribdi. Shu tariqa qiz 
    tuzalib ketibdi. Afg‘on yigitini ko‘p yo‘qiatibdi, topolmabdi. Xon qizining 
    tuzalib qolganini ko‘rib, o‘ziga o‘xshagan xonning o‘g‘liga katta to‘y qilib 
    berib yuboribdi. 
    Afg‘on yigiti qizning ko‘yida o‘zi yasagan asbobni chalib 
    yuraveribdi. U chalganda uyqusizlar uyquga ketibdi, kasallar tuzalibdi. 
    Muhabbati bevaqt xazon bo‘lganlarning dardiga dard qo‘shilibdi. Shu-shu 
    afg‘on yigiti yasagan asbob «Afg‘on rubobi» deb ataladigan bo‘libdi.
    1
     
    Shuning uchun ham musiqa madaniyati darslarida cholh’u 
    asboblarida ijro etish faoliyat turi eng qiziqarli mashg‘ulotdir. Bolalar 
    cholg‘u asboblari jonli tovushli o’yinchoqlar sifatida har bir o’quvchini 
    qiziqtiradi. Chapak va bolalar cholg‘u asboblarida ritmik jo’r bo’lish, 
    musiqaning xarakteri va obrazlarni chuqurroq his etishda, ularga xos 
    emotsional tuyg‘ular hosil etish, ayniqsa, bolalarning ijodiy qobiliyatlarini 
    rivojlantirishda muhim ahamiyat kasb etadi.

    Download 5,14 Mb.
    1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   239




    Download 5,14 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika instituti

    Download 5,14 Mb.
    Pdf ko'rish