|
O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika instituti
Pdf ko'rish
|
| bet | 153/239 | | Sana | 19.05.2024 | | Hajmi | 5,14 Mb. | | #244342 |
Bog'liq “SAN’AT, TIL VA MADANIYAT MASALALARINI ILMIY O’RGANISHDA FAN VATayanch s
o‘
zlar:
markaziy proyeksiya,
perspektiva, perspektiv tasvir, pozitsion masala,
metrik masala, tasviriy san’at, gorizontal va parallel to
ʻ
g
ʻ
ri chiziqlar, geometrik yasash,
mantiqiy fikr yuritish.
Geometrik obrazlarning chizmada o
ʻ
zaro joylashishiga qarab ularga
oid geometrik masalalarni uchta gruppaga bo
ʻ
lish mumkin.
1. Pozitsion masalalar. 2. Metrik masalalar. 3. Konstruktiv masalalar
[1].
Ikki geometrik shaklning bir-biriga nisbatan egallagan o
ʻ
zaro
vaziyatidan hosil bo‘lgan uchinchi geometrik shaklni aniqlashga qaratilgan
masalalar
pozitsion masala
deyiladi.
Perspektivadagi
pozitsion
masalalar
yechimiga
mantiqiy
yondashganimizda, yani uning yechimida oddiy geometrik yasashlarga
tayanish samarali holat ekanligi aniqlandi. Turli buyumlarning perspektiv
tasviri (rasmi)ni chizishda ba’zida shartlilik va qoidalardan foydalanishga
to
ʻ
g
ʻ
ri keladi. Bu albatta oddiy geometrik shakllarning pozitsion
vaziyatlari yechimi bilan bog
ʻ
liq bo
ʻ
ladi [2]. Demak ayrim geometrik
yasashlardan foydalanib pozitsion masalalar yechishning namunalarini
ishlab chiqish bugungi kunning dolzarb masalasidir. Quyida bir qator
usullarning amaliy tatbiqi keltiriladi.
O
ʻ
xshash uchburchaklar usuli.
Bu usul hammaga ma’lum geometrik
vaziyatlarga asoslangan. Ikkita bir xil o
ʻ
xshash uchburchak uchlarining
o
ʻ
xshashlik markazi O bitta nur (to
ʻ
g
ʻ
ri chiziq)da yotadi va uning o
ʻ
zaro
o
ʻ
xshash tomonlari o
ʻ
zaro parallel bo
ʻ
ladi (1-rasm, a). Bu qoidadan o
ʻ
zaro
parallel to
ʻ
g
ʻ
ri chiziqlar o
ʻ
tkazishda foydalanamiz. 1-rasm, b da dala
orasidan o
ʻ
tgan yo
ʻ
lning o
ʻ
zaro parallel vaziyatda bo
ʻ
lgan chetki chegara
chiziqlarini bajarish ko
ʻ
rsatilgan. Bu usulni vertikal tekislikda yotgan
o
ʻ
zaro parallel to
ʻ
g
ʻ
ri chiziqlarga ham tatbiq qilishimiz mumkin (1-rasm,
d).
|
| |
