IX B O B . UN IX A M A L IY O T T IZ IM I
Ushbu qo’ llanmadan
foydalanuvchiga AT, uning tuzilishi, bajaradigan
funksiyalari, MS DOS AT haqida tushunchalar ma’ lurn bo’lganligi
sababli bu
bobda asosan UNIX tizimining boshqa tizimlardan farqi va afzallikiari
keltirilgan.
UNIX amaliyot tizimi dastavval 1969 yilda DEC PDP-7 EHM uchun
yozilgan, keyinchalik mashina-assembleri tilidan
yuqori darajali SI tiliga
ko’chirilgan va PDP-I1F20 mashinasida qo’llanilgan. Unix amaliyot tizimini
yaratilganiga 25 yildan ortiq vaqt o’tgan bo’lsa-da, u hozirda super, manfreym,
mini, shaxsiy kompyuterlarda keng qo’IIanib kelinmoqda.
Uning eng afzallik
tomonlaridan biri - ko’p masalalik, ya’ni bir vaqtning o’zida bir necha masalalar
ishlashi imkoniyati borligidadir. Bundan tashqari, u universaldir. Bu deganimiz,
hozirda u bilan boshqa dastur platformalari ham (Windows, Netware) do’stona
munosabatda.
UNIX ham MS DOS kabi o’z fayl tizimiga ega va ular bir-biriga juda o’xshash.
UNIXda katalog va fayllar mavjud. Bunda faqat katalogda boshqa
katalog joylashsa,
ular g’ belgisi o’miga G’ belgisi bilan yoziladi. UNIX amaliyot tizimi dastavval
talabalami o’qitish uchun ham qo’IIanib kelingan bo’lsa, keyinchalik u kommersiya
(tijorat) maqsadlarida qo’llana boshlandi. UNIX amaliyot
tizimini yozishda birinchi
marotaba yuqori darajali dasturlash tili qo’llanildi, shu sababli uni turli rusumli hisoblash
texnikasiga ko’chirish va foydalanuvchining aniq talablari ostida ATga sozlash
imkoniyati oshdi. Bu tizimning boshqa tizimlardan asosiy farqlari tizim parametrlarining
aniqligi, tizim utilitlari ko’pligi, boshqa tizimlar bilan birgalikda ishlatishining soddaligi
foydalanuvchi uchun qulay muhit yaratadi. Dastlabki
shaxsiy komyuterlar uchun
yaratilgan MS DOS amaliyot tizimi oilasi (PC IX)S, DR DOS va shu kabilar) faqat bii
foydalanuvchi va bir dastur I i holatda ishlar edi, UNIX amaliyot tizimi esa ko’p
foydalanuvchi va ko’p dasturli holatlarda ishlay oladi. Quyidagi biz ko’rib chiqadigar
UNIX amaliyot tizimining so’nggi lahjasiga, awalgi lahjalardan farqli, tarmoqda ishlash
va faylni himoya qilish imkoniyatlari kiritilgan. Hozirgi zamon shaxsiy kompyuterlarida
keng qo’IIanib kelinayotgan MS DOS amaliyot tizimi ayrim parametrlari bo’yicha
UNIX tizimi darajasigacha etib kela olmagan.
