K o’ p foyd alan uvch an lik himoyasi

Download 13,59 Mb. Pdf ko'rish
bet	107/154
Sana	16.02.2024
Hajmi	13,59 Mb.
	#157869

1 ... 103 104 105 106 107 108 109 110 ... 154

Bog'liq
ek 718 -86

K o’ p foyd alan uvch an lik himoyasi
Tizimga kirishga ruxsat etilgan foydalanuvchilar ro’yxati, foydalanuv-
chining qayd etish bazasida keltirilgan. Foydalanuvchilar guruhlarga birlash-
tirilib, guruhlami qayd etish asosida tizimdan foydalanishga ruxsat etiladi. Har
bir foydalanuvchi va har bir guruh butun sonli identifikator bilan belgilangan.
Tizimga kirishda, foydalanuvchi unga o’z nomini kiritadi.
Kiritilgan nom bo’yicha uning idcntifikatori va murojaat huquqlari
aniqlanadi. Buyruqlarni chaqirish bilan foydalanuvchi jarayonlami hosil qiladi
va jarayon foydalanuvchining huquq doirasidan ( foydalanuvchi va guruh
identifikatori) chetga chiqa olm aydi. Tizim aloqa qilgan har bir fayl
foydalanuvchi va guruh identifikatorlari juftligi bilan aloqador. Fayl
identifikatorlami fayl hosil qilgan effektiv jarayonidan oladi. Effektiv
jarayonning foydalanuvchi identifikatori, foydalanuvchi fayl identifikatori bilan
mos tushsa jarayon fayl egasi deb qaraladi.
Faylni o’qish, yozish va bajarish mumkin. Agar fayl katalog bo’ lsa,
bajarilish katalog ustida deb tushuniladi. Faylga murojaatda jarayon huquqlari
faylni himoya atributlarida saqlanadi. Faylni hosil qilishdagi bu atributlarni faqat
maxsus huquq bo’ lgandagina o ’z.gartirish ruxsat etilgan. Huquqlami solishtirish,
jarayon faylni o’qish-yozish uchun ochganda yoki bajarganda amalga oshiriladi.
Tizimga kirish imkoniyati bo’ lgan barcha foydalanuvchilar faylga nisbatan
uch toifaga bo’ linganlar: foydalanuvchilar (jarayonning effektiv foydalanuvchi
identifikatori foydalanuvchi fayl identifikatori bilan mos tushsa), guruh a’zolari
(jarayonning effektiv guruh identifikatori faylning guruh identifikatori bilan mos
tushsa) va boshqalar. Jarayon tizim tuzilishiga bog’liq bo’lgan imtiyozlarga ega
bo’ lishi mumkin, bu imtiyozlar faylga murojaat qilishda qo’shimcha imtiyozlar
beradi. Agar jarayon qo’shimcha imtiyozlarga ega bo’lmasa, u holda faylga
murojaat uch holatda amalga oshiriladi:

- jarayon fayl egasi va faylning himoya atributi foydalanuvchining
so’rayotgan harakat ko'rinishi foydalanuvchiga ruxsat etadi;
-jarayonning effektiv guruh identifikalori faylning guruh identifikatori bilan
mos lushadi va fayl atributlari so'ralayotgan harakat ko’rinishini guruhga ruxsat
etadi;
- fayl atributi so’ralayotgan harakat ko’rinishini barcha jarayonlarga ruxsat
etadi.
Agar bironta ham sliart bajarilmasa, u holda jarayon faylga murojaat qila
olmaydi. UNIX amaliyot tizimining tizim buyruqlari yordamida foydalanuvchi
va guruhlar haqida, oydin faylning himoyasi to’g’risidági ma’lumotlarni olish
mumkin.

Download 13,59 Mb.

1 ... 103 104 105 106 107 108 109 110 ... 154

Download 13,59 Mb.

Pdf ko'rish