«ShARQ ZIYoSI» GAZETASI HAQIDA MA’LUMOT

«ShARQ ZIYoSI» GAZETASI HAQIDA MA’LUMOT

Xalqimizga ma’rifat ulashishni o’zining birinchigaldagi vazifasi etib belgilagan gazetaning butun faoliyati ma’naviy va ma’rifiy yo’nalishga qaratilgandir.

Shuning uchun ham uning sahifalarida xalqimizning ko’p ming yillik o’tmishi va ajdodlarimiz qoldirgan ma’naviy va moddiy meroslarimiz haqidagi xilma-xilma qolalarga keng o’rin beriladi.

Xalqimizning Erkin Vohidov, Abdulla Oripov, O’tkir Hoshimov, Xudoyberdi To’xtaboev, Muhammad Ali, To’lan Nizom, Tohir Malik, Uchqun Nazarov, Abduqahor Ibroimov, Oydin Hojieva, Anvar Obidjon, Oxunjon Hakim, Sirojiddin Sayid, Iqbol Mirzo, Erkin Usmonov, Luqmon Bo’rixon kabi sevimli yozuvchi va shoirlari asarlaridan parchalar, ularning fikr-mulohazalari yoritilgan maqolalar «ShARQ ziyosi» gazetasida berib boriladi.

Maqola -publitsistik janr. M.da ijtimoiy hayot hodisalari chuqur tahlil qilinib, nazariy va ommaviy jihatdan umumlashtiriladi, davlat siyosati, iqtisodiyot, texnika, fan va madaniyatda erishilgan yutuqlar, il-gor ish tajribalari ommalashtiriladi, xalq xoʻjaligidagi nuqsonlar tanqid qilinadi.

Asar (arab. - iz, qodsiq) - 1) bi-ror narsadan qolgan yoki undan darak beruvchi belgi; nishon, iz; 2) Muhammad (sav) dan qolgan barcha sunnatlar; 3) olim, yozuvchi, rassom, bastakor va boshqa ijodining mahsuli.

ShARQ mumtoz she’riyati, o’ arbada biyotina moyandalari, haqidagi materiallar ham gazetxonlar uchun qiziqarli va foydali bo’lishi shubhasiz.

Bundan tashqari, «ShARQ ziyosi» gazetasi dunyo va yurtimizdagi eng so’nggi yangiliklar, ijtimoiy, ma’naviy-ma’rifiy, ta’lim sohasidagi isloqotlarni ham muntaza myoritib boradi. Unda sport xabarlariga ham keng ajratiladi. Dam olish vaqtlarini ko’ngilli o’tkazishlari uchun skanvord, icha kuzdi hajviyalar, latifalar, sport xabarlari, munajjimlar bashorati, skanvordlar doimo berib boriladi.

Gazeta tashkil etilgan davrdan shukungacha «ShARQ» nashriyot-matbaa akstiyadorlik kompaniyasi uning muassasasi hisoblanadi. Tahririyat kompaniya ko’magini doimo hisqilib turadi.

Hozir gazeta bosh muharriri vazifasini Qodirjon Qayumov bajarib kelmoqda. Jamoada Ғayrat Shirinov (mas’ul kotib), Norsafar Imomov, Maqsuda Husanova, Sultonbek Qayumov, Sarvinoz Abduxodjaeva, Nigora Murodovadani borati jodiy guruh gazetaning har bir sonini mazmunli, o’qishli va dizayn jihatdan rang-barang qilish uchun izlanmoqdalar.

_____________________

13.Veb-sayt: www.sharq.uz E-mail: info@sharq.uz 2013 yil.

2.3. «ShARQ» nashiryoti-matbaa akstiyadorlik kompaniyasining infra tuzilmasi va moliyaviy xolati

Bozor munosabatlari sharoitida har bir kompaniya iqtisodiy moliyaviy jixatdan va mustaqil va mustahkam bo’lishi lozim. Bu esa har bir kompaniyaning faoliyatini moliyaviy jihatdan qaram xolda, tashqi omillar ta’siriga bog’liqlikda qoldirmaslikni talab qiladi. Buni hal qilish hozirgi kunda ayniqsa muhim, chunki oldingidagidek davlat qoplamasining yo’qolishi bilan birga erkin raqobat shakllanmoqda. Bunday sharoitda ko’zda tutilgan muammolarni hal qilish uchun kompaniyaning eng avvalo moliyaviy va iqtisodiy mustahkamligini ifodalovchi ko’rsatkichlarni, ularni aniqlash va tahlil qilish yo’llarini ishlab chiqish maqsadga muvofikdir.

Kompaniyaning moliyaviy mustahkamligi deganda, eng avvalo u o’z faoliyatini moliyaviy jihatdan muntazam ravishda ta’minlab borishini tushunmoq lozim. Chunki xo’jalik faoliyati doimiy ravishda davom etib gurishi uchun uni moliyaviy mablag’ bilan ta’minlab, borish talab etiladi. Bu esa xo’jalik faoliyati natijasining, ta’kidlanganidek, muntazam ravishda foyda olish bilan ta’minlab turishini talab qiladi. Demak, kompaniyaning moliyaviy mustahkamligini ta’minlash uchun uning barcha xarajatlarini qoplanishini, rentabellik darajasining oshib borishini, hech bo’lmaganda, uning kamayishiga yo’l quymaslik lozim ekan.

Ushbu nazariy asosdan kelib chiqib moliyaviy mustahkamlikka quyidagicha ta’rif berish mumkin. Kompaniyaning moliyaviy mustahkamligi deganda kompaniya faoliyati natijasining barcha xarajatlarini qoplab, me’yorida rentabellik darajasiga erisha oladigan ish hajmiga va o’z istiqbolini ta’minlay oladigan foyda miqdoriga erishish tushuniladi.

8-jadval

«Sharq»NMAK aktivlarining yillar bo’yicha o’sish dinamikasi

Aktivlarni tahlil qilish quyidagi xulosalarga olib keldi:

• 
  aktivlar barqaror o’sish tendenstiyasiga ega;
  
• 
  asosiy vositalar 2012 yil jamg’argan amortizasini chegirib tashlangan holda 2012 yil 2007 yilga nisbatan 1,4 marta oshgan;
  
• 
  2007-20112 yillardagi asosiy turdagi xom-ashyo mahsulotlarining narxining sezilarli darajada o’sishi aylanma mablag’larning 3,8 marta oshishini ta’minladi;
  
• 
  muntazam ish faoliyati tufayli xususiy mablag’lar 2,3 martaga oshdi shuningdek xususiy aylanma mablag’lar 10,7 martaga oshdi.¹⁴
  

14.Manba:«Sharq»NMAKning 2012yil hisobot ma’lumotlari

tahlili o’tkazildi. 2012 yilda 2011 yilning mos davriga nisbatan alohida ko’rsatkichlar bo’yicha o’zgarish dinamikasi aniqlandi.

1. Tovar mahsulotlar bo’yicha o’sish ta’minlandi. 2012 yilning yanvar-dekabr oylarida 2011 yilning yanvar-dekabr oylariga nisbatan 36,7 % ga oshdi. Ishchilar soni 2012 yanvar-dekabr oylarida 2011 yilning yanvar- dekabr oylariga nisbatan 16,3 %ga o’sdi. Bir ishchining ishlab chiqargan mahsuloti ko’rsatilgan davrda 18,2%ga o’sdi.Shunga ko’ra, ishchilarning sonining oshishi hisobiga tovar ishlab chiqarish hajmi 50 %ga oshdi, lekin ishchilar sonining oshishi salbiy omil hisoblanadi.

2. Eslatib o’tish kerakki, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti qaroriga asosan, eng kam oylik ish xaqining oshishini tartibga solish xo’jalik hisobini yurituvchi kompaniyalarda ish xaqining oshishi ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va xarajatlarni kamaytirish orqali amalga oshiriladi.

Quyida aniq ko’rinib turibdiki, bu shart ta’minlanmayapti.

3. Ish xaqi fondi 2012 yilning yanvar – dekabr oylaridi 3765,6 mln. so’mni tashkil qildi (2012 yil dekabr esa 406,5 mln. so’m), 2011 yil yanvar – dekabr - 2186,6 mln. so’m (2011yil dekabr - 301,2 mln. so’m), bu erda ish xaqi fondi 72%ga oshgan. Bu davrda mahsulot ishlab chiqarish faqatgina 17,4% ga oshdi. Ish xaqi fondining oshishi mahsulot ishlab chiqarishni oshishiga 4,1:1 nisbatda bo’ldi. Bu esa ish xaqi fondining 4,1 marta oshganini ko’rsatadi. Bu esa yuqorida aytib o’tganimizdek salbiy omildir.

4. O’rtacha ish xaqi 2012 yil yanvar-dekabr oylarida 2011yil yanvar-dekabr oylari nisbatan 254,7 ming so’mgacha o’sgan (2012 yil dekabr - 271,9 ming so’m)

Ma’lumot uchun, ushbu o’zaro nisbatlar dinamikasi quyidagicha:

2008 yil uchun - 0,0511; 2009 yil uchun - 0,0353; 2010 yil 10 oylik uchun – 0,0479; 2011 yil 9 oylik uchun – 0,0608; 2012 yil 10 oylik uchun – 0,0609 va 2009 yil uchun – asosiy turdagi mahsulotlar va tayyor mahsulotlarning narxining o’zgarishi bilan belgilanadi.

9-jadval

Yuqoridagi rasmda«Sharq»NMAKning 2008-2012 yillardagi umumiy ishlab chiqarish ko’rsatkichlari keltirilgan. 2008 yilga kelib, ishlab chiqarish texnika va texnologiyalarini mukammal o’rganilganligi, ishchilarning malaka va ko’nikmalarining oshganligi va kompaniya ishlab chiqargan mahsulotlarga bo’lgan talabning ortishi sababli bu ko’rsatkich 7,87 mlrd.

Texnika (techne - mahorat, sanʼat) - moddiy boylik olish hamda odamlar va jamiyatning extiyojlarini qondirish maqsadida inson atrofdagi tabiatga taʼsir qilishiga imkon beradigan vositalar va koʻnikmalar majmui.

10-rasm. «Sharq» NMAK ning mahalliylashtirish dasturi bo’yicha mahsulotlari ishlab chiqarish dinamikasi¹⁵

2.1.2-rasmdan ko’rinib turibdiki, kompaniya maxalliylashtirish dasturi bo’yicha 2008 yildan boshlab mahsulot ishlab chiqarishni yo’lga qo’ydi. 2008 yilda 5,12 mlrd. so’mni, 2009 yilda 7,34 mlrd. so’mni tashkil qildi. Dastlabki yillarda o’sish sur’ati asta sekinlik rivojlandi. Lekin 2010 -2011 yillarda mahalliylashtirish dasturi bo’yicha mahsulot ishlab chiqarish ham sezilarli darajada o’zgardi. Ya’ni 2011 yilda mahalliylashtirish dasturi bo’yicha mahsulot ishlab chiqarish hajmi 27,6 mlrd. so’mni tashkil etdi. Bu esa o’tgan 2010 yilning mos davriga nisbatan o’sish sur’ati 232 % ni tashkil qildi.

Albatta xar bir kompaniyada ishlab chiqarishni amalga oshiradigan asosiy omillardan biri bu ishchi kuchi omilidir. Ushbu omil ishlab chiqarish jarayonida muhim rol o’ynaydi. Quyidagi jadvalda kompaniyaning ishchilar sonining o’sishi yillar bo’yicha keltirilgan.

11-jadval

Jadvaldan ko’rinib turibdiki ishchilar sonining ham yillar o’tgani sayin o’sishi kuzatilgan. Ya’ni 2002 yilda «Sharq» birlashmasi bo’lgan paytda ishchilar soni 455 tani tashkil qilgan bo’lsa, kompaniyani xorijiy investistiyalar asosida tashkil etilgan ochiq akstionerlik jamiyati «Sharq»NMAKga aylantirilishi yanada ko’proq ishchi kuchini jalb qilinishiga olib keldi. Sababi ishlab chiqarish imkoniyatlari kengaytirildi, yangi ish o’rinlari yaratildi va shu munosabat bilan 2003 yilga kelib ishchilar soni 1007 taga etdi bu esa 2000 yilga nisbatan 2,2 marta ko’p demakdir. Xozirda tobora kengayib borayotgan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida ko’plab rivojlangan mamlakatlardagi katta katta mashxur kompaniyalar, konsternlar, banklar va ishlab chiqarish birlashmalarida ishchi kuchini qisqartirish bo’yicha ishlar amalga oshirilayotgan bir paytda kompaniyaning ishchilar soni kamayishi o’rniga ko’payishi kutilmoqda. Ya’ni 2012 yil uchun kompaniyaning ishchilar soni 1590 taga etdi. Bu 2011 yilga nisbatan 109%ni tashkil etmoqda.

Kompaniya o’zining sotish bo’yicha samarali tashkil etib, shu kungacha juda ko’p marralarga erishib kelmoqda. Kompaniya sotuv bozorlari ichki va tashqi bozorlarga ajratgan. Ichki bozorda esa ikkita viloyatdagi omborlari hisobiga butun vodiy iste’molchilarini ta’minlasa, Toshkent shaxridagi vakolatxona va ombori orqali esa, respublikaning boshqa viloyatlari iste’molchilarini ham talablarini qondirishni kompaniya o’z pirovard maqsadi etib belgilagan.

Toshkent - Markaziy Osiyoning eng yirik qadimiy shaharlaridan biri - O‘zbekiston Respublikasining poytaxtidir. Oʻrta Osiyoning yirik sanoat-transport chorraxasi va madaniyat markazlaridan biri. Mamlakatning shimoli-sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440–480 m teppalikda, Chirchiq daryosi vodiysida joylashgan.

Kompaniya juda ko’p turdagi kitoblar, jurnallar, gazetalar,banner va reklama (vositalari) mahsulotlari ishlab chiqaradi. Kuyidagi jadvalda kompaniya ishlab chiqaradigan asosiy turdagi mahsulotlar nomi keltirilgan.

_____________________________________

16.Manba: «Sharq»NMAKning 2012yil hisobot ma’lumotlari

13-jadval