2. Xom ashyo tanlash va uni asoslash.
Xom ashyo tanlash quyidogi tartibda amalga oshiriladi:
1.Tipovoy sortirovkalar asosida aralashmalar tarkibini tuzish.
2.Tipovoy sortirovkalar tanlash.
3.Tolalarni seleksiya navlarini tanlash va asoslash.
4.Aralashma tarkibini ip sifatiga qo‘yilgan talablarni qondira olishini tekshirish
Ip yigiruv korxonalarida ma’lum chiziqli zichlikdagi ip yigirib olish uchun tipoviy sartirovkadan foydalaniladi. Tipaviy aralashmalar ilmiy tadkikotlar asosida ishlab chiqilgan bo‘lib, paxta tiplari asosida tuzilgan. Shuningdek ishlab chikarilayotgan ipning tan narxini kamaytirish uchun turli navdagi tolalar aralashtirish ip yigirishda
Qayta tarash yigirish tizimida tikuv ipi uchun xalqali yigirish mashinasida chiziqiy zichligi 21x3 teks ip ishlab chiqarilish uchun kuydagi 2-jadval qo‘rsatilgan saralanma tavsiya qilingan.
Tiplar bo‘yicha saralanma tuzish
2-jadval
[4],bet
Yuqoridagi jadvaldan ma’lumki, loyixalanayotgan iplar uchun 2-tip paxta tolasi tavsiya etilgan. 2- tip paxta tolasi ingichka tolali paxta xisoblanib, ular bir biridan chiziqli zichligi, uzunligi va iflos aralashmalarni toladagi ulushiga ko‘ra farqlanadi. Shuning uchun yigirish korxonalarida rejalashtirilgan iplarni talab qilingan sifatda bo‘lishini ta’minlash uchun birinchi navbatda toladan yigiriladigan ipning xossalarini nazariy yo‘l bilan loyixalanadi. Buning uchun ipning nisbiy uzilish kuchini formulalar orqali hisoblash usuli ko‘proq qo‘llaniladi. Hisoblash tolalar aralashmasini to‘g‘ri tanlashni tezlatish bilan bir qatorda ko‘p miqdordagi tolani saqlab qolishga imkon beradi.
Prof. A.N.Solovev formulasi yordamida tanlangan saralanmadan yigiriladigan ipning nisbiy pishiqligi aniqlandi. Boshqacha qilib aytganda, olinadigan ipning sifati loyihalandi. [5]
Oddiy yigirish tizimida halqali yigirish mashinasida prima tikuv ipi uchun chiziqiy zichlig‘i 21x3 teks ip ishlab chiqarilishi kerak bo‘lsa, tipli saralanmalar tavsiyasidan bu ip uchun 2-I, 2-II, saralanmasini tanlaymiz. Aralashma faqat paxta tolasidan iborat bo‘lgani uchun prof. A. N. Solovev formulasidan foydalanib, loyihalanayotgan ipning nisbiy pishiqligi quyidagicha hisoblanadi.
bu yerda, R – ipning nisbiy pishiqligi, sN/teks; R-tolaning pishiqligi, sN;
Tt –tolaning chiziqiy zichligi, teks; No –ipning solishtirma notekisligi, (qayta tarash sistemasi uchun – 3,5-4, karda yigirish sistemasi uchun -4,5-5); Ti — ipning chiziqiy zichligi, teks; Lsht — tolaning shtapel uzunligi, mm,
K-pning pishitilishiga tuzatma, amaliy va kritik pishitish koeffitsiyentlari farqlariga qarab tanlanadi, —mashina va uskunalarning holatini ifodalovchi koeffitsiyent hisoblanadi, uskunalar normal xolatda bo‘lsa =1,0, qoniqarli holatda bo‘lsa =0,85 va juda yaxshi (a’lo) holatda bo‘lsa =1,1 deb olinadi. Tanlangan saralanma uchun A.N.Solovev formulasidan kritik pishitish koeffitsiyentini aniqlaymiz:
Yuqoridagi jadvaldan ma’lumki, loyixalanayotgan iplar uchun 2-tip paxta tolasi tavsiya etilgan.
Loyixada 2 tip C-6037 seleksion navlarni kabul kilamiz. Tolalarni seleksion xossalari kuyidagi jadvalda keltirilgan [6].
3-jadval
Paxta tolasining tipi
|
Seleksion navi
|
Terim turi
|
Sanoat navi
|
Namligi, %
|
Shtapel uzunligi, mm
|
Variatsiya koeffitsenti
|
Chiziqli zichligi, mTeks
|
Yetilganlik koeffitsenti
|
Uzilish kuchi, sN
|
Nisbiy uzilish kuchi, sNteks
|
Iflosligi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
C-6037
|
qo‘l
|
I
|
5
|
39,8
|
-
|
2
|
131
|
4,4
|
33,6
|
2,6
|
2
|
qo‘l
|
II
|
5,4
|
41,1
|
-
|
2
|
126
|
4,1
|
32,5
|
2,2
|
[6]17bet
|
