|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim
|
| bet | 172/316 | | Sana | 11.06.2024 | | Hajmi | 1,74 Mb. | | #262678 |
Bog'liq Moliyaviy va boshqaruv tahlili Vahabov A V va boshq ЮЛДАШ 61e49Moliyaviy barqarorlikni tahlil etish usullari
|
|
|
Matematik- statistika
|
|
Qaror qabul qilish nazariyasi
|
Iqtisodiy – matematik
chizma. Korxona moliyaviy barqarorligini tahlil etish usullari
Amaldagi iqtisodiy fan o‘z tasarrufida moliyaviy ko‘rsatkichlarni tahlil etishning ko‘plab usullari va uslublarini jamlagan.
Ular bozor munosabatlari sharoitida tahlil oldiga qo‘yilgan yangi talablar tufayli o‘zgarib boradi. Korxona moliyaviy barqarorligini tahlil etishning usullari chizmada keltirilgan.
Korxona faoliyati murakkab tizim va tizilmalardan iborat bo‘lib, shu tufayli uning barqarorligini baholash kompleks tarzda yondoshgan holda moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlari tizimidan foydalanish kerak. Ko‘rsatkichlar ikki guruhga bo‘linadi: mutlaq, nisbiy.
Moliyaviy barqarorlikni mutlaq ko‘rsatkichlar ishtirokida aniqlash uchun ishlab chiqarish zaxiralarini uni tashkil etuvchi manbalari, ya’ni o‘z aylanma mablag‘lari, bankdan olingan uzoq muddatli va qisqa muddatli kredit va qarzlar summalari bilan taqqoslanadi. Nisbiy ko‘rsatkichlar foiz, koeffitsiyent, indekslar ko‘rinishida ifodalanadi.
Iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida moliyaviy barqarorlik va to‘lovga qobiliyatlilik korxonaning muhim iqtisodiy ko‘rsatkichi hisoblanadi. Moliyaviy barqarorlik balansdagi ma’lumotlar asosida o‘rganiladi. Undagi ko‘rsatkichlarni bir-biri bilan taqqoslab, mablag‘lar o‘rtasidagi nisbat va o‘zaro bog‘lanish aniqlanadi. Korxonaning moliyaviy barqarorligini belgilovchi eng muhim ko‘rsatkichlar quyidagilardan iboratdir:
Jami mablag‘dagi korxonaning o‘ziga qarashli mablag‘ ulushini qanchaligini hisoblashdir yoki bu quyidagi tartibda topiladi:
korxonaning o‘ziga qarashli mablag‘ jami mablag‘ (balans jami)
Bunda o‘ziga qarashli mablag‘ qanchalik ko‘p bo‘lsa, shunchalik moliyaviy barqarorlik yuqori bo‘ladi.
Korxonadagi o‘ziga qarashli mablag‘ bilan qarzga olingan mablag‘lar o‘rtasidagi nisbat yoki bu quyidagi tartibda topiladi:
qarzga olingan mablag‘ o‘ziga qarashli mablag‘
O‘ziga qarashli mablag‘ ulushi ortgan sari moliyaviy barqarorlik kuchayib boradi.
Uzoq muddatli qarzlardan foydalanish koeffitsiyenti, ya’ni uzoq muddatli qarz mablag‘larini korxonaning o‘ziga qarashli va qarz
mablag‘lar summasining yig‘indisiga bo‘linadi yoki bu quyidagi tartibda aniqlanadi:
uzoq muddatga olingan qarz mablag‘ korxonaning o‘ziga+uzoq muddatga olingan
qarashli mablag‘ qarz mablag‘
Korxonaning o‘ziga qarashli mablag‘larning chaqqon harakatchanlik koeffitsiyenti quyidagicha topiladi:
o‘ziga qarashli aylanma mablag‘ o‘ziga qarashli jami mablag‘
Eskirishning jamlanish koeffitsiyenti yoki bu quyidagicha topiladi:
asosiy vositalarning eskirish summasi asosiy vositalar + nomaterial aktiv
Bu ko‘rsatkich balans ma’lumotlari bo‘yicha topiladi:
Korxona mulki tarkibidagi asosiy vositalarning aniq qiymati koeffitsiyenti, bu ko‘rsatkich balans ma’lumotlari asosida hisoblanadi va quyidagicha topiladi:
asosiy vositalar (qoldiq bahoda)
jami sof mulk
Korxonadagi jami mulkning harakatchanligi (chaqqonlik) koeffitsiyenti, buni hisoblash quyidagicha bo‘ladi:
aylanma mablag‘lar (zaxira va pul mablag‘lari)
jami mulk (balans jami)
Yuqorida keltirilgan ko‘rsatkichlarni tahlil qilish korxonaning moliyaviy barqarorligini aniqlash va uning ahvolini baholashga yordam beradi.
|
| |
