Bunda ushbu koeffitsiyentlar quyidagicha topiladi




Download 1,74 Mb.
bet284/316
Sana11.06.2024
Hajmi1,74 Mb.
#262678
1   ...   280   281   282   283   284   285   286   287   ...   316
Bog'liq
Moliyaviy va boshqaruv tahlili Vahabov A V va boshq ЮЛДАШ 61e49

Bunda ushbu koeffitsiyentlar quyidagicha topiladi:


  1. Moliyaviy mustaqillik koeffitsiyenti (Kmm):



Kmm =
O‘z mablag‘lari manbalari



Jami mablag‘lar (Balans jami)

Bu koeffitsiyent qanchalik birga yaqinlashib borsa, korxonaning mustaqilligi shunchalik oshib boradi. Bizning respublikamizda faoliyat yuritayotgan korxonalarda bu koeffitsiyent kamida 0,5 ni yoki 50% ni tashkil etishi lozim.

  1. Moliyaviy karamlik koeffitsiyenti (Kmq):



Kmq =
Jami mablag‘lar (Balans jami)



O‘z mablag‘lari manbalari

Bu ko‘rsatkich moliyaviy mustaqillik koeffitsiyentiga teskari proporsional koeffitsiyent hisoblanadi.

  1. Qarz va o‘z mablag‘lari nisbati koeffitsiyenti (Kqo‘n):



Kqo‘n =
Majburiyatlar - uzoq muddatli majburiyatlar O‘z mablag‘lari manbalari




  1. Zahira va xarajatlarni o‘z manbalari bilan qoplanganlik koeffitsiyenti (Kxo‘q):





  1. Mablag‘larning harakatchanlik (manyovrlashganlik) koeffitsiyenti (Km):

Bu yerda:
Km =
O‘MM + UMQ - UMA O‘MM

O‘MM - O‘z mablag‘lari manbalari UMQ - Uzoq muddatli qarz mablag‘lari UMA - Uzoq muddatli aktivlar
TMZ - Tovar - moddiy zaxira
Prezidentimiz ta’kidlaganlaridek: «Barchamiz bir haqiqatni anglab yetishimiz lozim - O‘zbekiston bugun xalqaro hamjamiyatning va global moliyaviy-iqtisodiy bozorning ajralmas tarkibiy qismi hisoblanadi»1.
Buning tasdig‘ini tashqi dunyo bilan aloqalarimiz tobora kengayib borayotganida, taraqqiy topgan yetakchi davlatlar ko‘magida iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish, modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash bo‘yicha dasturlarning amalga oshirilayotganida, Uzbekistonning xalqaro savdo tizimiga integratsiyalashuvida, mahsulot va tovarlar importi va eksportining o‘sib borishida va boshqa misollarda yaqqol ko‘rishimiz mumkin. Shu bois global moliyaviy inqiroz va birinchi navbatda uning oqibatlari iqtisodiyotimizning rivojlanishi va samaradorlik holatlariga ta’sir etayotganidan ko‘z yumib bo‘lmaydi».1
Darhaqiqat, jahon bozorida talabning pasayib ketishi natijasida mamlakatimiz tomonidan eksport qilinadigan mahsulotlar narxining tushishi kuzatilmoqda. Ushbu jarayonlar korxonalarning eksportdan



1 Каримов И.А. «Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари». Т.,: Ўзбекистон, 2009,11-12-б.

oladigan tushumlari va foydasining kamayishiga hamda ishlab chiqarish rentabelligiga va pirovardida mamlakatimiz makroiqtisodiy ko‘rsatkich- larining dinamikasiga salbiy ta’sir etishi tabiiydir albatta.
Shu nuqtayi nazardan respublikamiz korxonalariga jahon iqtisodiy inqirozining salbiy oqibatlari ta’sirini yumshatish choralarini ko‘rish lozim. Bunda korxonalarning ichki imkoniyatlarini chuqur o‘rganish, iqtisodiy salohiyatini to‘g‘ri baholay olish muhim ahamiyat kasb etadi. Ya’ni korxonalarda tahlil jarayonlarini mukammal tarzda tashkil etish va jahon tajribasida o‘zini oqlab kelayotgan tahlil usullarini joriy etish ishlarini yanada jonlantirish lozim deb o‘ylaymiz.
Xususan, xozirgi vaqtda dolzarb hisoblangan xususiy kapital tah- lilini rivojlantirish va takomillashtirish bu borada amalga oshirilishi lozim bo‘lgan eng asosiy vazifalarimiz qatoriga kiradi. Bunda xususiy kapital tahlilini takomillashtirish bo‘yicha quyidagi takliflarni keltirib o‘tmoqchimiz:

  • eng avvalo xususiy kapital tahlili bo‘yicha zarur ma’lumotlarni iqtisodiy adabiyotlardan olish imkoniyatining cheklanganligini inobatga olgan holda, ushbu mavzu bo‘yicha nazariy ma’lumotlarni to‘liq va kengaytirilgan shaklda sistemalashtirish (jamlash) lozim;

  • xususiy kapital ko‘rsatkichlari tahlili bilan bog‘liq bo‘lgan koeffitsiyentlarni xalqaro hisob hamda tahlil yutuqlarini chuqur o‘rgangan holda mamlakatimiz hisob va tahlil tizimiga joriy etish lozim;

  • korxona xususiy kapitali tahlilini takomillashtirishda mulkchilik shakli va tarmoq xususiyatlarini hisobga olgan holda mavzularni farq- lash, ya’ni sohalarga yo‘naltirilgan holda mukammallashtirish lozim.

Yuqoridagi fikrlarimizning xotimasi sifatida shuni aytib o‘tish ke- rakki, mamlakatimizda iqtisodiy bilimlar sohasida ilmiy izlanishlarni ya- nada jonlantirish va ilmiy izlanuvchilarning ushbu yo‘ldagi sayi-hara- katlarini rag‘batlantirishning ta’sirchan tizimining joriy etilishi, respub- likamiz korxonalarining taraqqiy etishiga, milliy iqtisodiyotimizga to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarning kirib kelishiga, xorijiy kapital ishtirokidagi qo‘shma korxonalarning moliya-xo‘jalik faoliya- tining rivojlanishiga, pirovardida mamlakatimiz iqtisodiyotining yanada yuksalishi va taraqqiy etishiga muhim omil bo‘lishi tabiiydir, albatta.

    1. Download 1,74 Mb.
1   ...   280   281   282   283   284   285   286   287   ...   316




Download 1,74 Mb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Bunda ushbu koeffitsiyentlar quyidagicha topiladi

Download 1,74 Mb.