112
to‟g‟risidagi xabarlarni SD1 va SD2 qayd qiluvchi lampalar orqali operatorga
yetkazadi. Bu yerda SD1 lampasi orqali suyuqlik pastki sathi o‟zgarganligi, SD2
lampasi orqali esa suyuqlik yuqorigi sathining o‟zgarishi to‟g‟risida ma‟lumot
olamiz.
Qurilma ishlashi uchun 220V ƒ
o
= 50 Gs kuchlanishni +23Vga o‟zgartiruvchi
stabillashgan manba blokidan foydalanilgan.
2.9.3-rasm. Obyektdagi suyuqlik sathi o‟zgarishini nazorat qiluvchi
(xabarlovchi) avtomatlashtirilgan qurilmaning prinsipial sxemasi
Sxemadagi R1 va R2 relelari idishdagi suyuqlik sathini ko‟rsatilgan oraliqda
ushlab turishda nasosga boshqaruvchi signal berish uchun ishlatilgan. Qurilmaning
ishlash prinsipi suyuqlik “0” va “N”, “V” elektrodlariga tekkanda +23V tok manba
va VT1, VT3 tranzistorlar orasidagi kuchlanishning o‟zgarishiga asoslangandir. Bu
yerda, bazali tokning ortishi VT1, VT3 tranzistorlarining ochilishiga olib keladi.
Tajriba ishini o‟tkazish uchun qo‟shimcha suv solingan idish kerak bo‟ladi.
ISHNI BAJARISH TARTIBI
1. Idishga suyuqlikning quyilish jarayonida suyuqlik sathini belgilangan
nuqtadan past tushganligini nazorat qilish-xabarlashni tadqiq qilish.
113
Buning uchun:
a) Tayorlab qo‟yilgan uchta elektrodli panel shishali idishga
tushiriladi;
b) Qurilmadagi “T” tumbler “Vkl” holatiga o‟tkaziladi. Qurilmaning yuzasida
joylashgan “SD1”, “SD2”, “Nasos”, “Set” chiroqlari yonishi kerak. Bu shuni
bildiradiki:
- idishda umuman suyuqlikning yo‟qligini yoki suyuqlikning sathi
nihoyatda
past ekanligini;
- suyuqlikning sathi o‟zgarishini nazorat qiluvchi qurilmaning normal
ishlayotganligini;
- idishga suv quyish uchun nasosning ishlayotganligini.
2. Idishdagi suyuqlik pastki sathining normaga yetganligini tadqiq qilish.
Buning uchun:
Idishga suyuqlikni sathi o‟rtancha – (N) klemmali elektrodning uchiga
tekkuncha quyish kerak. Suyuqlikning sathi o‟rtancha
elektrod uchiga yetganda
o‟chib turgan SD1 qayd qiluvchi lampa yonadi va suyuqlikni pastki sathi normada
ekanligini bildiradi. Bu yerda, yonib turgan SVU qayd qiluvchi lampa
suyuqlikning sathi yuqori sathdan past ekanligini hamda
nasos idishga suyuqlik
haydayotganligini bildiradi.
Idishga suv quyish jarayonida “N” klemmali elektrodning uchiga suvning
yuzasi tekkanida “SD1” lampasi yonishiga diqqat bilan ahamiyat berish kerak va
shu sath shkalasini lineykada belgilang. Agarda suvning yuzasi elektrodning
uchiga tekkanida “SD1” lampasi o‟chmasa, suv quyushni juda sekinlik bilan SD1
lampasi yongunga qadar davom yetkazing va lampa
yongan sathdagi shkalaning
kattaligini yozib oling.
“N” klemmali elektrodning uchi joylashgan shkalani va “SD1” lampasi
uchgan sathdagi shkalani kattaligini millimetrda aniqlang. Bu kattalik elektron
xabarlovchi qurilmaning ishlashi xatoligini bildiradi.
Masalan “N” elektrodning pastki sathini 5
mll olsak, suvning sathi ushbu 5
mllga teng bo‟lganda “SD1” lampasi yonsa u holda
∆H – absolyut xatolik va
boshqa xatoliklar nolga teng bo‟ladi.
114
Agar suvning sathi “N” elektrodni uchidan 1 ml shkalaga, ya‟ni
H =5,1 mll
bo‟lganda “SD1” lampasi uchsa, u holda
H
