O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi abu Rayhon Beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Download 389,02 Kb.
bet	38/74
Sana	08.01.2024
Hajmi	389,02 Kb.
	#132704

1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 ... 74

Bog'liq
Toshkent davlat texnika universiteti-fayllar.org

6.2. Kesh-xotira
Protsessor ishlash uchun o„z ma‟lumotlarini operativ xotiradan oladi. Bunda mikrosxema
ichida signallar juda katta chastotada (bir necha yuz MGts) ishlanadi, operativ xotiraga
murojaatlarning hammasi esa bir necha marta kam chastotada sodir bo„ladi. Chastotaning ichki
ko„paytirish koeffitsienti qanchalik yuqori bo„lsa, protsessor, tashqarida saqlanayotgan
ma‟lumotlarga qaraganda, o„zining ichida saqlanayotgan ma‟lumotlar bilan shunchalik samaraliroq
ishlaydi.
Odatda protsessor o„zining ichida deyarli hech narsani saqlamaydi. Unda ma‟lumotlarga ishlov
beriladigan yacheykalar (bu «ishchi» yacheykalar registrlar deb ataladi) juda kam. Shuning uchun
protsessor ishini tezlatish uchun ancha oldin (4-avloddan boshlab) keshlash texnologiyasi taklif
qilingan. Kesh – bu bufer vazifasini bajaruvchi xotira yacheykalarining nisbatan katta bo„lmagan
naboridir. Umumiy xotiradan biror narsa o„qilayotganda yoki unga yozilayotganda ma‟lumotlarning
nusxa (копия)si kesh-xotiraga ham kiritiladi. Agar shu ma‟lumotlarning o„zi yana zarur bo„lib qolsa,
ularni uzoqdan chaqirib olish zarur bo„lmaydi – ularni buferdan olish ancha tezroq bo„ladi.
Kesh-xotiradan foydalanish kompyuter tizimi unumdorligini sezilarli oshirish imkonini berdi.
486-protsessorlar uchun keshlash texnologiyasi birinchi marta qo„llanilganda, kesh-xotira onalik
platasida protsessorga mumkin qadar yaqinroq joylashar edi; bunda sig„imi katta bo„lmasa ham,
lekin unumdorligi bo„yicha eng «tez» mikrosxemalardan foydalanishar edi.
Bugungi kunda kesh-xotira «piramidali» o„rnatiladi. Tezligi bo„yicha eng tezkor, lekin hajmi
bo„yicha eng kichik birinchi darajali kesh-xotira protsessor kristalli tarkibiga kiradi. Ularni protsessor
registrlari tayyorlanadigan texnologiya bo„yicha tayyorlashadi, natijada u juda qimmat, lekin juda
tezkor va eng asosiysi ishonchli bo„lib qoldi. Uning o„lchami atigi bir necha o„n Kbayt bilan
o„lchanadi, lekin u tez ishlov berishda juda katta ahamiyatga ega.
Ikkinchi daraja kesh-xotirasi protsessorning o„sha kristallining o„zida joylashishi mumkin (bu
holda u protsessori yadrosi chastotasida ishlaydi). Odatda ikkinchi daraja kesh-xotira hajmi yuzlab
Kbaytda (128/256/512 Kbayt va h.k.) o„lchanadi.
Eng katta, lekin eng sekin kesh-xotira – bu uchinchi daraja keshidir. U protsessorga kirmaydi,
chunki onalik platasida o„rnatiladi va uning chastotasida ishlaydi. Uning o„lchamlari 1-2 Mbaytga
yetishi mumkin.

Birinchi va ikkinchi daraja kesh-xotira o„lchami protsessor narxiga juda katta ta‟sir qiladi. Bir
modelli va berilgan ishchi chastotali protsessorlar kesh-xotira hajmi bilan farqlanishi mumkin.

Download 389,02 Kb.

1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 ... 74

Download 389,02 Kb.