• Grafikaviy informatsiyani kirituvchi qurilmalar
  • Mashina grafikasining elektromexanik qurilmalari




    Download 389,02 Kb.
    bet55/74
    Sana08.01.2024
    Hajmi389,02 Kb.
    #132704
    1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   74
    Bog'liq
    Toshkent davlat texnika universiteti-fayllar.org

    8.2. Mashina grafikasining elektromexanik qurilmalari 
    Konstruktorlik loyihalash bosqichida ob‟yekt haqidagi informatsiya grafikaviy shaklda
    ifodalanadi, loyihalash jarayoni esa buyumni tayyorlash, nazorat qilish va ekspluatatsiyasini 
    ta‟minlovchi konstruktorlik hujjatlari komplektini chiqarish bilan tugaydi. Konstruktorlik hujjatlariga
    gabarit, yig„ma hamda detallarning chizmalari va jadvallar, sxemalar, spetsifikatsiyalar kiradi. 
    Standart detallaridan va tayyor buyumlarni qo„llash kataloglar va ma‟lumotnomaviy adabiyotlardan
    foydalanishni taqozo qiladi. Konstruktor mehnati asosan u yoki bu texnikaviy qarorlarni qabul 
    qilishga emas, balki konstruktorlik hujjatlarni tayyorlashga sarflanadi. Ushbu jarayonni
    avtomatlashtirish loyihalash muddatini sezilarli qisqartiradi va chizmalarni qo„lda chizishda sodir 
    bo„ladigan xatolar sonini kamaytiradi.
    Konstruktorlik loyihalashni avtomatlashtirish uchun grafik informatsiyani o„zgartirish (kodlash 
    va kodni ochish) talab qilinadi, chunki EHM informatsiyadan raqam shaklida foydalanadi.
    Mashina grafikasi qurilmalariga EHMga grafikaviy informatsiyani kiritish va chiqarish uchun 
    mo„ljallangan, informatsiyaning shaklini avtomatik o„zgartiradigan vositalar kiradi. Mashina
    grafikasining asosiy qurilmalariga chizma avtomatlar (ChA) va grafikaviy informatsiyani 
    kodlovchilar kiradi.
    Grafikaviy informatsiyani kirituvchi qurilmalar 
    Grafikaviy informatsiyani (GI) raqamli shaklga o„zgartirish jarayoni quyidagi bosqichlardan
    iborat:
    1) o„qish;
    2) kodlash. 


    O‘qish – grafikaviy elementni (nuqta, chiziq, elementar fragment) va qabul qilingan
    koordinatalar tizimida uning koordinatalarini aniqlash. 


    Kodlash – o„qilgan informatsiyani belgilangan qoidalarga muvofiq raqamli kodga aylantirish.
    O„qish jarayonida i n s o n i s h t i r o k i n i n g d a r a j a s i b o „ y i c h a GI kiritish qurilmalari 
    va avtomatik va yarim avtomatik qurilmalarga bo„linadi.
    GI avtomatik kiritish qurilmalari o„zgartirishning kuzatuvchi yoki yoyuvchi (skanirovka 
    qiluvchi) metodlaridan foydalanishadi. Birinchi holda ishchi organ abstsissa o„qi bo„ylab o„zgarmas
    tezlikda siljib berilgan egrilik chegarasini kuzatadi (o„zgartiriladigan egrilik ordinata o„qi bo„yicha 
    ishchi organ og„ishining son qiymatlari ko„rinishida ifodalanadi). Ikkinchi holda abstsissa o„qi
    bo„ylab qandaydir qadamda ishchi organ tasvirni skanerlashni amalga oshiradi. Bunda berilgan 
    egrilik bilan skanerlovchi nur kesishish nuqtalarining ordinatalari qayd qilinadi. GI kiritish avtomatik




    64


    qurilmalari faqat murakkab bo„lmagan rasmlarni, masalan bitta argumentning birgina ma‟nosi
    bo„lgan funktsiyalarining grafiklarini kodlashda qo„llanadi, chunki murakkab tasvirlarni kiritayotgan 
    tasvir elementlarini tanishda ancha qiyinchiliklar tug„iladi.

    Yarimavtomatik qurilish qurilmalari murakkab grafikaviy tasvirlarni, masalan mashinasozlik
    chizmalarini, tasvirlashda foydalaniladi. Ularda GIni o„qishni shchup (щуп) yoki vizir yordamida 
    operator bajaradi. O„qilgan informatsiyani elektron blok qabul qiladi va kodlaydi. U oraliq
    tashuvchiga, masalan magnitli lentaga, yozilishi yoki kanal bilan tutashish bloki orqali EHMga 
    uzatilishi mumkin.
    GI kiritish qurilmasi ishchi maydon – planshetga ega bo„ladi, unda hujjat hamda alfavitli-
    raqamli informatsiyani kiritish uchun alfavitli-raqamli va funktsional klaviaturalar joylashadi.
    Planshetda ishchi organ koordinatalarini tavsiflovchi k o d l a r n i o l i s h u s u l i b o „ y i c h a
    GIni kiritish qurilmalarini optik-mexanik, setkali va boshqalarga bo„lish mumkin.

    Optik-mexanik qurilmalarda qo„zg„aluvchi koordinat tizimidan foydalanishadi. Registratsiya
    qiluvchi organ – krestli linza ko„rinishidagi vizir – ishchi maydon bo„ylab ikkita karetka yordamida 
    siljiydi. Aylanuvchi o„yiqli disk vizir bilan bog„langan. Fotoelektrik datchik impulslarni ishlab
    chiqadi, ular soni vizir siljishiga proportsional. x va y koordinatalari bo„yicha siljishga mos impulslar 
    sonini schyotchiklar hisoblaydi. Karetka harakati tugagach schyotchiklarda qayd qilingan kodlar
    koordinatalar qiymatlariga mos keladi. Bu qurilmalarda koordinatalarni o„lchash aniqligi 0,25...0,4 
    mm. Ularning kamchiligi – mexanik uzellarning murakkabligidir.

    GIni kiritish setkali qurilmalari murakkab qo„zg„aluvchi mexanik uzellarga ega emas. Planshet
    tekisligi bir-biri bilan elektr izolyatsiyalangan o„zaro perpendikulyar shinalar bilan diskretlanadi. 
    Registratsiya qiluvchi organ (shchup) va setka o„tkazgichlari orasidagi aloqa sig„imli, induktiv yoki
    kontaktli bo„lishi mumkin. Birinchi ikki holda setka shinalari tok impulsi bilan ketma-ket 
    induktsiyalanadi (uyg„onadi). Shchup ostida joylashgan shina uyg„ongan paytda shchup datchigida
    EYuK uyg„onadi. Bu signal kuchaygandan so„ng schyotchik to„lishi jarayonini tugatadi. 
    Schyotchikda fiksatsiyalangan kod koordinata qiymatiga mos bo„ladi. Kontakt qurilmalarda shchupni
    bosib setka o„tkazgich (sim)larini tutashtirishadi. Setkali kiritish qurilmalarda o„lchash aniqligi setka 
    qadami bilan aniqlanadi va odatda 0,25... 0,5 mm bo„ladi.

    Qolgan qurilmalarga akustik va rezistivli qurilmalar kiradi. Akustik qurilmalarning ishlash
    printsipi manba (ishchi organ)dan priyomnikkacha tovush tarqalishi vaqtini o„lchashga asoslangan. 
    Akustik qurilmalarning kamchiliklari – to„siqqa bardoshligi va aniqligining kamchiligidir. Rezistiv
    qurilmalarda o„tkazuvchanligi bir xil bo„lgan o„tkazuvchi materialdan qilingan planshetdan 
    foydalaniladi. Planshet chekkalari stabil ta‟minlash manbasiga ketma-ket ulanadi. Informatsiyani
    tashuvchi rezistiv qatlamga tekkunicha zond bilan sanchib qadaladi. Bunda zonddagi kuchlanish mos 
    koordinataga proportsional bo„ladi. Aniqligining kamligi va chizmani sanchib teshish zarurati tufayli
    bunday qurilmalardan keng foydalanilmadi. 

    Download 389,02 Kb.
    1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   74




    Download 389,02 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Mashina grafikasining elektromexanik qurilmalari

    Download 389,02 Kb.