Insonning EHM bilan operativ aloqasi qurilmalari




Download 389,02 Kb.
bet56/74
Sana08.01.2024
Hajmi389,02 Kb.
#132704
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   74
Bog'liq
Toshkent davlat texnika universiteti-fayllar.org

8.3. Insonning EHM bilan operativ aloqasi qurilmalari 
Muhandisning ALTda ishlashi vaqtining ko„p qismi EHM bilan muloqot rejimida o„tadi, ya‟ni 
ALT informatsiyani ishlashni inson va texnikaviy vositalar birgalikda bajaradigan «inson-mashina»
kompleks tizimlariga kiradi. Shu tufayli ALT TVKini yaratishda bunday tizimlarga insonning 
psixofiziologik xususiyatlari pozitsiyasidan qo„yiladigan talablarni hisobga olish lozim.
Insonning mashina bilan muloqot jarayonida informatsiyani uzatishning ikki yo„nalishini 
ajratish mumkin:
1) mashinadan insonga;
2) insondan mashinaga (boshqaruvchi ta‟sir).
Inson informatsiyani har xil yo„llar bilan qabul qilishi mumkin, bunda informatsiyaning eng 
ko„p hajmi ko„rish (~80%) va eshitish (~10%) kanallari orqali keladi. Inson texnikaviy vositalarni
muskul harakatlari va tovush orqali boshqaradi. Bunda boshqaruvchi ta‟sirlarning ko„pida qo„l 
harakati yoylar bilan cheklanishi zarur; bu harakat bo„shashgan (kuchanmagan) yarim bukilgan
qo„llar bilan uning yelka bo„g„inidagi harakatida bajarilishi lozim. 
Shunday qilib muhandisning EHM bilan operativ muloqoti uchun ALTda informatsiyani
vizual va tovushli aks ettiradigan vositalardan va boshqarishning qo„lli yoki nutqli organlaridan 
foydalanish maqsadga muvofiqlidir. Lekin informatsiyani nutqli kiritish-chiqarishning zamonaviy
qurilmalari hali ko„p kamchiliklarga ega, shuning uchun ALT TVKida kam qo„llaniladi. 



65


Informatsiyani nutqli kiritish-chiqarish qurilmalarining rivojlanishi kelajakda muhandisning EHM
bilan operativ muloqoti uchun ulardan keng foydalanish imkonini beradi. 
Hozirgi paytda ALTda informatsiyani vizual aks ettirish qurilmalari (displeylar) va texnikaviy
vositalarni qo„lda boshqarish qurilmalari (klaviaturalar, planshetlar, nurli per, ko„rsatkichlar, 
shturvallar va sh.k.) keng tarqalgan.

Download 389,02 Kb.
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   74




Download 389,02 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Insonning EHM bilan operativ aloqasi qurilmalari

Download 389,02 Kb.