115
Aholi statistikasining ma’lumot manbalari quyidagilardan iborat: aholi
ro`yhati – aholi xaqidagi ma’lumotlarning birinchi va asosiy manbai bo`ib, u
aholi haqida har tomonlama to`liq va aniq ma’lumotlarni beradi. Lekin umumiy
aholi ro`yxatini o`tkazish – katta mehnat va mablag’ talab qiladigan jarayon
bo`lgani uchun BMT statistik hay’ati uni har o`n
yilda bir marta amalga
oshirishni taklif qilgan.
Ro`yhatga olishlar orasida esa mamlakatda yuz bergan demografik va
ijtimoiy jarayonlar haqidagi ma’lumotlarni joriy hisob yoki tanlama kuzatish
ma’lumotlaridan olish mumkin. Aholining tabiiy va mexanik harakati haqidagi
ma’lumotlar asosida har bir xududdagi yillik aholi sonini hisoblash mumkin.
Aholini statistik o`rganish natijalari asosida turli xil ijtimoiy-iqtisodiy
masalalar echiladi va aholi statistikasining vazifalari quyidagilardan iborat:
- aniq hudud, moment va sharoitda aholi sonini aniqlash;
- aholini mamlakatning ayrim hududlari bo`yicha joylanishini (zichligini)
tahlil qilish;
- aholi tarkibini (jisni, yoshi, millati,
ijtimoiy holati, ma’lumoti, bandligi
va h.k.) o`rganish;
- aholini takror paydo bo`lishi (tug’ilish, vafot etish, tabiiy o`sish,
nikohdan o`tish va uni bekor qilish) jarayonlarini o`rganish;
- aholi migratsiyasi (ko`chib kelishi, ko`chib ketishi) jarayonlarini
o`rganish;
- aholi soni va tarkibi kelajagini bashoratlash va h.k.
